ΓΚΙΚΑ ΕΛΕΝΗ
ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ

Αυτός ο διαδραστικός χάρτης του camp προσφύγων στο Domiz του Ιράκ σε κάνει πραγματικά να νιώθεις ότι περιηγήθηκες στους δρόμους και τα σπίτια του και ότι τους ανθρώπους που ζουν εκεί τους ξέρεις.
Αυτό το camp προσφύγων βρίσκεται 20 χιλιόμετρα ανατολικά της πόλης Dohuk στο Ιράκ. Το μέγεθός του είναι 1.142.500 τ.μ.
Ιδρύθηκε τον Απρίλιο του 2012 και ενώ οι προδιαγραφές του ήταν για την προσωρινή φιλοξενία 38.135 ατόμων, φιλοξενεί 57.935 εγγεγραμμένους και περισσότερους από 60.000 στην πραγματικότητα. Είναι πια κλειστό για νέες αφίξεις παρά μόνο για την επανένωση οικογενειών.
Το 37% του πληθυσμού είναι κάτω των 15 ετών με μέσο όρο ηλικίας τα 21 έτη.
Διαθέτει 10 κεντρικούς δρόμους και πολλούς παράδρομους, νοσοκομεία και σχολεία.
Κατά την άφιξή τους στο camp η βοήθεια που τους παρέχεται είναι η σκηνή, κουβέρτες, μια σόμπα και οικοσκευή και για την καθημερινή τους ανάγκη σίτισης τους δίνονται κουπόνια που μπορούν να τα εξαργυρώσουν σε ένα σούπερ μάρκετ εκτός του καταυλισμού. Αρκετοί όμως από τους κατοίκους του καταυλισμού έχουν εισόδημα από εργασία και εμπορικές συναλλαγές.
Μέσα από τις διαδρομές του χάρτη βλέπουμε την καθημερινότητα στον καταυλισμό, τους τρόπους που κάποιος μπορεί να κερδίσει χρήματα και την επέκτασή του από σκηνές σε πιο μόνιμες κατοικίες.
Το τραγούδι της Fadma μιλάει για τον πόνο της προσφυγιάς και οι περιγραφές τους για τον τόπο τους, τις ζωές και τα σπίτια που άφησαν μας κάνουν να καταλάβουμε πόσο τους λείπει αυτό που είναι πίσω τους. Όμως μέσα σε αυτή τη μεθοριακή κατάσταση όπου ζουν προσπαθούν να ξαναφτιάξουν την ταυτότητά τους και με μια αξιοθαύμαστη αισιοδοξία που τους δίνει η ανάγκη για επιβίωση αλλά και η ελπίδα μιας καλύτερης ζωής, να δημιουργήσουν εκεί, νέα δεδομένα για εκείνους.
Έχουν φτιάξει φούρνο, συνεργείο αυτοκινήτων, καταστήματα ρούχων, 200 οχήματα ταξί για τις ανάγκες του καταυλισμού που όλο εξαπλώνεται, κατάστημα υλικών οικοδομής (λίγο έξω από τον καταυλισμό), ακόμα και εναλλακτικό σύστημα μεταφοράς χρημάτων. Ακόμα και Ιρακινοί από τις γύρω περιοχές έρχονται για ψώνια στον καταυλισμό.
Μέσα στην πρόχειρη αλλά και μόνιμη κατάσταση όπου ζουν προσπαθούν να κρατήσουν τα έθιμά τους (γάμοι, περιτομές, βγάλσιμο παπουτσιών έξω από τη σκηνή) και να στήσουν δειλά μια νέα πόλη. Ενώ η ύπαρξή τους εκεί θεωρητικά είναι προσωρινή, αντιλαμβάνονται ότι ίσως και να περάσουν όλη τους τη ζωή στον καταυλισμό (κανονικές πόρτες ακόμα και στις σκηνές η τα παραπήγματα). Αντιλαμβάνονται τις ανάγκες που προκύπτουν από τη διαμονή τους εκεί και συστήνουν μια νέα πόλη με όλων των ειδών τα επαγγέλματα.
Σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσε κάποιος βλέποντας τη ζωή τους να θεωρήσει ότι έχουν μια παθητική συμπεριφορά στα πράγματα. Προσπαθούν το καλύτερο για εκείνους. Πηγαίνουν σχολείο, ανοίγουν δουλειές, παντρεύονται, φτιάχνουν σπίτια και ονειρεύονται ένα καλύτερο μέλλον.
Μέσα από αυτό το φιλμ διαφαίνεται μια αμφιλεγόμενη κατάσταση όσον αφορά τις οργανώσεις βοήθειας και ειδικότερα της ύπατης αρμοστίας. Η βοήθεια που προσφέρεται είναι ελλιπής και δίνεται η εντύπωση πως θέλουν να κρατούν τους πρόσφυγες σε αυτή την κατάσταση για να έχει υπόσταση ο ρόλος τους.
Πολλοί έχουν την εντύπωση πως οι άνθρωποι αυτοί είναι τυχοδιώκτες και ότι θέλουν να ζουν χωρίς να δουλεύουν παίρνοντας μόνο την βοήθεια που τους δίνεται. Η ζωή στον καταυλισμό δείχνει όμως ανθρώπους εργατικούς, εφευρετικούς και με πραγματική αίσθηση του ωραίου (προσπαθούν να φροντίσουν και να ομορφύνουν τα σπίτια τους, τις δουλειές τους και τους εαυτούς τους).

• Eleni Gkika

Ωραία περιγραφή Ελένη και Μαρία!

• Eugenia Arvanitis

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΖΩΗΣ ΣΕ ΕΝΑΝ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΚΑΤΑΥΛΙΣΜΟ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΠΡΑΣΙΝΗ, ΜΠΛΕ,ΚΙΤΡΙΝΗ ΚΑΙ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ

Γύρω και ανάμεσα στα αλουμινένια σπίτια και τις σκηνές, φωνές παιδιών αντηχούν στην ατμόσφαιρα. Άνθρωποι ξεκινούν την μέρα τους στον καταυλισμό. Ανάμεσα στο γκρι που επικρατεί από το χρώμα των σπιτιών και των σκηνών ξεπροβάλλουν τα παιδιά. Παιδιά ντυμένα είτε με σχολικές στολές, είτε με μπλούζες και παντελονάκια. Χαμογελούν στον φακό και άλλοτε περπατούν δίχως να του δίνουν σημασία. Υπάρχουν εφτά σχολεία στον καταυλισμό. Ο δάσκαλος σε ένα από τα σχολεία του καταυλισμού λέγεται Άλαν και είναι ποιητής. Στο σχολείο γίνονται διάφορα μαθήματα. Ανάμεσα σε αυτά η ποίηση και η φυσική. Τα μαθήματα γίνονται στα κοντέινερ και το κάθε σχολείο έχει περίπου 18 τάξεις. Άνθρωποι που έχουν χάσει τα σπίτια τους, τους αγαπημένους, είναι πλέον πρόσφυγες και αναζητούν μια ευκαιρία ξανά στην ζωή. Στον καταυλισμό φαίνεται ότι είναι ξεχασμένοι για πολύ καιρό… σχεδόν εγκαταλειμμένοι. Κάποιοι ζουν με την ελπίδα να φύγουν από εκεί και να πάνε σε άλλους τόπους, όμως καθώς οι μήνες περνούν η ελπίδα αυτή ξεθωριάζει…
Υπάρχουν τριγύρω μαγαζιά που πωλούν διάφορα είδη: ψωμί, γύρο, ηλεκτρικά είδη, είδη γάμου, κλιματιστικά. Αυτοί που δουλεύουν στους καταυλισμούς φορούν γιλέκο για να ξεχωρίζουν. Το νερό έρχεται με αμάξι και το κάθε σπίτι γεμίζει το αλουμινένιο βαρέλι του μέσω σωλήνων. Τα ρούχα τους τα απλώνουν στα συρματοπλέγματα και τα αεροπλάνα που πηγαινοέρχονται είναι εκεί για να τους θυμίζουν τον φόβο και την ανασφάλειά για την ίδια την ζωή τους. Άραγε αυτά τα αεροπλάνα κατευθύνονται προς την Συρία; Παρόλα αυτά υπάρχουν μέρη όπου κάποιοι άνθρωποι μέσα στον καταυλισμό είναι καλλιτέχνες και έχουν φτιάξει πίνακες. Συνήθως αυτοί οι πίνακες απεικονίζουν τους ηγέτες του Κουρδιστάν και τους τοποθετούν έξω από το καλύβι τους.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Aυτοί οι άνθρωποι έχουν ένα καταφύγιο, αλλά ενώ ήταν προσωρινό έχει γίνει μόνιμο για εκείνους και μέσα σε αυτό έχουν οργανώσει όλη τους την ζωή. Αυτό, μπορεί να φανεί από το γεγονός ότι υπάρχουν σχολεία στην περιοχή του καταυλισμού, δεξαμενές με νερό, εμπορικά μαγαζιά που μπορεί κανείς να πηγαίνει και να ψωνίζει εκεί, καθώς και είδη γάμου. Αυτό αποδεικνύει ότι φιλοξενεί μια ολόκληρη κοινωνία, δηλαδή είναι μια αυτοδημιούργητη πόλη γεμάτη με σπίτια από αλουμίνιο και σκηνές. Με τον τρόπο αυτό αναβιώνουν την έννοια του οικείου τους χώρου με τις ρουτίνες που είχαν στην χώρα τους, τις συνήθειες, τα φαγητά, τις ασχολίες τους. Οι αναμνήσεις και το συναισθηματικό δέσιμο είναι έντονο, γι’ αυτό και έχουν προσαρμόσει την καθημερινότητά τους και την «προσωρινή» διαμονή τους σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά και τις νόρμες που είχαν στη χώρα τους.

ΚΑΤΑΡΡΙΨΗ ΠΡΟΤΕΡΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ

Η εικόνα που είχαμε νοερά στο μυαλό μας, έρχεται σε αντίθεση με τις πραγματικές συνθήκες του καταυλισμού. Συγκεκριμένα, παρατηρούμε πως ενώ θεωρείται ένα προσωρινό κατάλυμα, τελικά αποτελεί τη μόνιμη κατοικία τους για πολλά έτη και γενιές οικογενειών, με τους ανθρώπους εκεί να έχουν δημιουργήσει την δική τους κοινωνία με σχολεία, μαγαζιά, τήρηση εθίμων και συνηθειών της χώρας τους. Εντύπωση προκαλεί επίσης το μέγεθος του καταυλισμού, ο οποίος είναι αρκετά μεγάλος, φιλοξενώντας πολλούς χιλιάδες πρόσφυγες, ενώ αναμέναμε οι συνθήκες διαβίωσης να είναι καλύτερες. Κλείνοντας, οι ιστορίες των ανθρώπων καταδεικνύουν ότι προέρχονται από καλό κοινωνικοοικονομικό βιοτικό επίπεδο με μεγάλα σπίτια και καλές δουλειές.

Βογιατζή Δήμητρα και Κατσιδήμα Μαρία-Αγγελική

• Mariangela Katsidima

πολύ κατατοπιστική η απάντηση/περιγραφή Δήμητρα και Μαρία.. χαίρομαι που απαντήσατε στα σημεία διακριτά.

• Eugenia Arvanitis

Domiz Refugee Camp

Το Domiz Refugee Camp είναι ένα καταφύγιο για τους Σύριους πρόσφυγες στο Ιράκ (Κουρδιστάν) κοντά στα σύνορα Ιράκ-Συρία. Στεγάζει γύρω στους 60.000 πρόσφυγες ενώ είχε σχεδιαστεί για 40.000. Τα νούμερα είναι εντυπωσιακά. Μιλάμε για μια πόλη με 10 κύριους δρόμους, με Quarters -συνοικίες, με 2 νοσοκομεία, 7 σχολεία, επιχειρήσεις όπως αυτή του αρτοποιού όπου πελάτες απο τις γειτονικές πόλεις έρχονται να αγοράσουν το ψωμί του.
Οι διαδρομές του χάρτη υποδεικνύουν την οργάνωση και την καθημερινότητα των ανθρώπων του καταφυγίου. Στο construction route περιγράφονται οι κατασκευές και οι κτιριακές υποδομές του καταφυγίου. Η υλικοτεχνική υποδομή του καταφυγίου μοιάζει κατά πολύ με αυτήν της πόλης. Υπάρχει οργάνωση δικτύων για την παροχή ρεύματος, νερού, στέγης και επικοινωνίας. Καθώς επίσης, μέριμνα για τα υγρά και στερεά απόβλητα. Στην θεωρία του Taylor, μπορεί να ενταχθεί στην υλική διάσταση του οικείου χώρου αφού συνδέεται άμεσα με το περιβάλλον και στην χωρική, με τις κτηριακές υποδομές. Στο money route περιγράφονται οι οικονομικές, εμπορικές σχέσεις (σχεσιακή διάσταση σύμφωνα με τον Taylor). Βλέπουμε κάποιες ειδικότητες που δραστηριοποιούνται στο καταφύγιο. Στις διαδρομές smart και life είναι οι τελετές, η μόρφωση, οι κοινωνικές δραστηριότητες, τα έθιμα, οι συνήθειες του λαού (η ενασχόληση με τα πουλιά), και γενικώς, κάθε πολιτισμική τελετουργία. Οι γάμοι που παρουσιάζονται δίνουν αυτή την αίσθηση ελπίδας και συνέχειας.
Ο διαδραστικός χάρτης του καταφυγίου είναι εντυπωσιακός όχι μόνο από τεχνική άποψη αλλά και απο πολιτισμική. Το καταφύγιο φαίνεται σαν μια οργανωμένη πόλη που μπορούμε να την επισκεφτούμε και να γνωρίσουμε τον πολιτισμό της. Η κουλτούρα και η νοοτροπία των κατοίκων της είναι έντονη σε όλα τα video. Σε κάποια σημεία, μας εξηγεί γιατί λειτουργούν έτσι π.χ για τη διαφορά εργένηδες άντρες -γυναίκες ή τις σχέσεις γονείς-παιδιά (Mahmut, Ahmed). Από την άλλη, διακρίνεται επιχειρηματική δραστηριότητα που επεκτείνεται και εκτός καταφυγίου (αρτοποιείο). Κάτι που παρατηρείται σε κατοίκους που μένουν μόνιμα σε ένα μέρος και όχι σε κάποιους που παραμένουν προσωρινά κάπου. Η οργάνωση ζωής, η καθημερινότητα παρουσιάζονται με μορφή μόνιμου και σταθερού.
Αυτή η αίσθηση κανονικότητας της ζωής με ανεπτυγμένη οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα μέσα στον καταυλισμό, ένα χώρο αναμονής προσδίδει μια αισιόδοξη νότα μέσα στις συνθήκες που ζουν, που, όπως φαίνεται, δεν είναι και τόσο ιδανικές -όπως φαίνεται μέσα από τις αφηγήσεις τους- σε σχέση με την ζωή που είχαν στην Συρία .
Η παραπάνω εικόνα των προσφύγων αντιτίθεται σε αυτή που έχουμε: πρόσφυγες, θύματα πολέμου, να περιμένουν καρτερικά την έγκριση να εγκατασταθούν στην χώρα προορισμού όπου θα χτίσουν το μέλλον τους. Εδώ, βλέπουμε άτομα που δεν αφήνουν τις κακουχίες να τους εμποδίσουν να συνεχίσουν την ζωή τους.


Notaras Kotsonis kai Anastasia Katsoulieri

• Notaras Kotsonis

Νότη και Αναστασία είναι πολύ θετικό ότι στην περιγραφή σας συνδυάσατε και τη θεωρία της Taylor.

• Eugenia Arvanitis

Την εργασία αυτή την έκανα μαζί με τη Μαρία Τζαμούλια.

Στην μπλε γραμμή η οποία έχει ονομαστεί ως “route construction”, μπορούμε να δούμε το πώς τα μέλη αυτής της κοινότητας κατάφεραν να διαμορφώσουν τα σπίτια τους και κατ΄ επέκταση τις γειτονίες τους. Παρατηρούμε πως υπάρχουν μαγαζιά που οι άνθρωποι μπορούν να προμηθευτούν υλικά όπως τσιμέντο, προκειμένου να φτιάξουν πιο σταθερά και ασφαλή σπίτια για να μείνουν, καθώς οι σκηνές που τους παραχωρούσε η UNHCR, είχαν διάρκεια ζωής 6 μηνών και ήταν πιο επιρρεπής στο να υποστούν κάποια ζημιά όπως είναι η φωτιά. Δεδομένης αυτής της κατάστασης πολλοί άνθρωποι άρχισαν να δουλεύουν ως οικοδόμοι για να βγάλουν τα προ το ζην, παρά το γεγονός πως πίσω στη Συρία είχαν μια διαφορετική δουλειά. Παράλληλα βλέπουμε ότι πέρα από τις σκηνές, η UNHCR παραχωρεί στους πρόσφυγες κουβέρτες, οικιακά σκεύη και άλλα υλικά που τους είναι αναγκαία μέσα στο σπίτι. Τέλος παρατηρείται και η δημιουργία σχολείων, υποδομών μεταφοράς νερού, αλλά και «μουσεία» που τους συνδέουν με την ιστορία της χώρας που άφησαν πίσω.
Η πορτοκαλί διαδρομή με το όνομα “route money”, μας δείχνει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι του καταυλισμού καταφέρνουν να έχουν ένα μισθό. Δημιουργώντας λοιπόν μαγαζιά στα οποία πέρα από τα οικοδομικά υλικά πουλάνε ρούχα, air condition αλλά και τρόφιμα π.χ. ψωμί, δημιουργείται μια ανταγωνιστική αγορά προϊόντων, καθώς πολλά άτομα πουλάνε ίδια προϊόντα και άνθρωποι από άλλες περιοχές διανύουν χιλιόμετρα για να βρουν τα υλικά που τους συμφέρουν. Πέρα από τα μαγαζιά αυτά, έχει αναπτυχθεί και η τεχνική των ταξί. Άτομα αγοράζουν συγκεκριμένα είδη οχημάτων που τους επιτρέπουν να μεταφέρουν ανθρώπους μέσα στον καταυλισμό που μένουν, έναντι ενός χρηματικού ποσού. Τέλος, παρατηρείται πάλι το φαινόμενο οι άνθρωποι να αναπτύσσουν νέου είδους δουλειά (π.χ. μηχανικός αυτοκινήτων) προκειμένου να βγάλουν κάποια λεφτά για να μπορέσουν να στείλουν πίσω στις οικογένειες τους. Για να γίνει αυτό, έχει δημιουργηθεί μια ολόκληρη επιχείρηση η οποία καταφέρνει να στέλνει το ανάλογο χρηματικό πόσο στις αντίστοιχες οικογένειές, έναντι πάντα ενός χρηματικού ποσού.
Η κίτρινη διαδρομή που ονομάζεται “life route”, περιγράφει σε γενικές γραμμές πώς κυλάει η ζωή των Σύριων προσφύγων. Μπορεί πλέον να μη βρίσκονται στην πατρίδα τους, παρόλα αυτά συνεχίζουν να διατηρούν τα ήθη και τα έθιμά τους. Βλέπουμε πως οι άνθρωποι συνεχίζουν την πορεία της ζωής τους με το να παντρεύονται και να κάνουν οικογένεια, όσον αφορά στις δεξιώσεις γάμων έχει φτιαχτεί ειδικός χώρος. Επί προσθέτως παρατηρείται ότι και στους δρόμους γίνονται κάποιες προετοιμασίες για το γεγονός αυτό. Παράλληλα, το έθιμο της περιτομής εξακολουθεί να τελείται στον καταυλισμό όπως και στην Συρία. Τέλος, στη διαδρομή αυτή υπάρχουν και κουτιά με διάφορα αγαθά από κάποιες οργανώσεις, αλλά και ένα κουτί παραπόνων από τη UNHCR.
Η πράσινη διαδρομή με την ονομασία “smart route, αναφέρεται σε «έξυπνους» ανθρώπους που μπορεί επίσης να μεταφράζεται και σε άτομα που είναι πιο μορφωμένα ή έχουν μια καλλιτεχνική κλίση. Αρχικά, παρουσιάζεται μια έφηβη που έχει δικά της τραγούδια στο youtube. Στη συνέχεια γίνεται αναφορά σε έναν ποιητή, ο οποίος δουλεύει σαν δάσκαλος σε ένα από τα σχολεία του καταυλισμού. Εκτός δουλειάς του αρέσει να προσκαλεί φίλους για να παρακολουθήσουν ποδόσφαιρο. Επιπλέον υπάρχουν άτομα που δουλεύουν σε έναν «ραδιοφωνικό σταθμό», αναπολώντας στιγμές από τη ζωή τους στη Συρία. Κλείνοντας, στη διαδρομή αυτή γίνεται αναφορά και σε ένα παιδί που προτιμάει να πουλάει πουλιά, παρά να πηγαίνει στο σχολείο καθώς δεν του αρέσει το πρωινό ξύπνημα χωρίς να έχει κάποιο άμεσο κέρδος.
Η μελέτη των παραπάνω διαδρομών είχε ως αποτέλεσμα να καταρρίψει τις όποιες προϋπάρχουσες γνώσεις μας για τη ζωή των προσφύγων. Δεδομένου των εικόνων που μας προβάλλουν τα Μ.Μ.Ε για τους καταυλισμούς, θεωρούσαμε τη ζωή των ανθρώπων αυτών αρκετά δύσκολη και γεμάτη εμπόδια (π.χ. έλλειψη προϊόντων πρώτης ανάγκης, αποκοπή από οικεία πρόσωπα κλπ). Ωστόσο, βλέπουμε πως οι πρόσφυγες άφησαν πίσω τις άσχημες αναμνήσεις, κατάφεραν να σταθούν στα πόδια τους, να διατηρήσουν τις παραδόσεις τους και να κάνουν μια νέα αρχή μέσω διαφόρων επιχειρήσεων. Με λίγα λόγια έχουν ανάπτυξη μια αυτόνομη κοινωνία που μοιάζει με κρατίδιο μέσα στο Ιράκ, έχουν δημιουργήσει μια «νέα Συρία».

• Christina Dimopoulou

Χριστίνα και Μαρία η περιγραφή σας ήταν άριστη ως προ την σαφή διάκριση των 4 γραμμών στον καταυλισμό.

• Eugenia Arvanitis