1η Ενότητα

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

[When we are thrown into an alien social sphere, that of the people of the Congo, Chinese peasants, etc., we discover that their truths, the facts that are for them fixed, generally verified or verifiable, are by no means the same as ours. Edmund Husserl, 1954]

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Στόχοι Ενότητας:

α) να κατανοήσω τον όρο «διαφορετικότητα» καθώς και τα χαρακτηριστικά της

β) να κατατάσσω τις διαφορές με βάση τις τρεις διαστάσεις της διαφορετικότητας

Λέξεις-κλειδιά: διαφορετικότητα, υλικές συνθήκες, σωματικά χαρακτηριστικά, συμβολικές διαφορές, αποκλεισμός, αφομοίωση, αναγνώριση, συμπερίληψη

Υλικό για Μελέτη

Στην ενότητα αυτή διερευνούμε τις διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των μαθητών με βάση τις εξής διαστάσεις: α) υλικές συνθήκες, δηλαδή διαφορές στην κοινωνική τάξη, τον τόπο κατοικίας και το οικογενειακό περιβάλλον, β) σωματικά χαρακτηριστικά, δηλαδή διαφορές στην ηλικία, τη φυλή, το βιολογικό φύλο και τη σεξουαλικότητα, αλλά και στις σωματικές και νοητικές ικανότητες και γ) συμβολικές διαφορές, δηλαδή διαφορές στην κουλτούρα ή την εθνικότητα, τη γλώσσα, το κοινωνικό φύλο, τα ενδιαφέροντα και την προσωπικότητα.

Διαβάστε αναλυτικά για τον όρο «διαφορετικότητα» και τις διαστάσεις της στο κείμενο των Bill Cope και Mary Kalantzis με τίτλο ‘Kalantzis and Cope on the complexities of Diversity’.

Επίσης, στην ενότητα αυτή εξετάζουμε τους εναλλακτικούς τρόπους αντιμετώπισης της διαφοράς, τόσο στα σχολεία όσο και στην ευρύτερη κοινωνία: α) τον αποκλεισμό, δηλαδή τη διατήρηση της ομοιογένειας μιας ομάδας μέσω του αποκλεισμού όσων διαφέρουν, β) την αφομοίωση, δηλαδή τη διασφάλιση της ομοιογένειας της ομάδας μέσω της υποχρέωσης των διαφορετικών ανθρώπων να γίνουν «κανονικοί» ή να μοιάσουν με τα μέλη της κυρίαρχης ομάδας εάν θέλουν να γίνουν αποδεκτοί από αυτήν, γ) την αναγνώριση, δηλαδή τη διαδικασία προσδιορισμού των διαφορών, κατηγοριοποίησης των ανθρώπων και λήψης στοιχειωδών μέτρων για την αντιμετώπιση αυτών των διαφορών και δ) τη συμπερίληψη, δηλαδή τη διαδικασία μέσα από την οποία τα άτομα νιώθουν ότι ανήκουν στην ομάδα παρά τις διαφορές τους και οι διαφορές αυτές γίνονται αναπόσπαστο και δημιουργικό κομμάτι της κοινωνικής δραστηριότητας. Στο βίντεο που ακολουθεί, η Mary Kalantzis, καθηγήτρια στο University of Illinois, μας εξηγεί τους παραπάνω όρους και επισημαίνει τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν κατά τη δημιουργία ενός έθνους.

'Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα διαφορετικότητας είναι οι κοινότητες των Ρομά. Οι κοινότητες αυτές παρουσιάζουν πολλές διαφορές όχι μόνο με την δική μας κοινότητα αλλά και μεταξύ τους. Στο βίντεο, ο Bill Cope, καθηγητής στο University of Illinois, μας παρουσιάζει τον τρόπο ζωής τους στην Ελλάδα και τον συγκρίνει με τον τρόπο ζωής των πολιτών στις ευρωπαϊκές κοινότητες, κυρίως της ελληνικής.Τέλος, αναφέρονται παραδείγματα αποκλεισμού, αφομοίωσης που παρατηρούνται στις κοινότητες των Ρομά και τονίζεται η προσπάθεια ένταξής τους από την Ευρωπαϊκή Ένωση. 

Στιγμιότυπο από την καθημερινότητα των Ρομά, πηγή: https://www.iefimerida.gr/news/222079/etsi-zoyn-oi-roma-agnosta-stigmiotypa-tis-kathimerinotitas-toys-horos-hroma-fagito

Σε αυτό το σημείο, δείτε ένα σύντομο απόσπασμα από ένα ντοκιμαντέρ της εκπομπής Εξάντα για τους Ρομά με τίτλο «Χωρίς πατρίδα καμιά», αναφέρετε την άποψή σας για τους Ρομά και επιχειρηματολογήστε π.χ. με βάση κάποιο περιστατικό που έχετε βιώσει στην καθημερινότητά σας.  

 Δραστηριότητες

1α) Σύμφωνα με το παραπάνω κείμενο των Bill Cope και Mary Calantzis, πώς θα ορίζατε τη διαφορετικότητα και τα χαρακτηριστικά της? Γράψτε ένα σύντομο αυτοβιογραφικό κείμενο (150-200 λέξεις) με βάση τις διαστάσεις για τη διαφορετικότητα που μελετήσατε σε αυτή την ενότητα.

1β) Ανταλλάξτε την «περιγραφή για τον δικό σας βιόκοσμο» με αυτήν ενός συμφοιτητή σας. Στη συνέχεια, ο καθένας συντάσσει μια ανάλυση SWOT (Strength, Weaknesses, Opportunities, Threats) σύμφωνα με όσα διάβασε στο αυτοβιογραφικό κείμενο. Τέλος, συζητάτε μεταξύ σας τα χαρακτηριστικά του καθενός με βάση την ανάλυση SWOT που κάνατε.

1γ) Διαμορφώστε τον διαπολιτισμικό χάρτη της Πάτρας με την καταγραφή ομάδων, συλλόγων, δράσεων, κτλ που αφορούν στις πτυχές της διαφορετικότητας (υλικές, σωματικές και συμβολικές). Η καταγραφή να γίνει ανά κατηγορία διαφορών.

1δ) Μελετήστε το επίσημο κείμενο του ΟΗΕ (Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών) για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία και στη συνέχεια συγκεντρώστε βασικές έννοιες της διαφορετικότητας σε μία λίστα. Έπειτα καταγράψτε τους ορισμούς αυτών των εννοιών.

1ε) Έχετε νιώσει ποτέ αποξενωμένος/-η σε κάποιο εκπαιδευτικό πλαίσιο; Περιγράψτε τα συναισθήματα που σας δημιούργησε η λογική του αποκλεισμού ή η πίεση να ενταχθείτε σε αυτό το πλαίσιο. Δείτε το βίντεο αυτό, στο οποίο ο καθηγητής Bill Cope από το University of Illinois μας περιγράφει τις αξίες που θα πρέπει να περιλαμβάνει ένα εκπαιδευτικό πλαίσιο. Ποιες διαφορές εντοπίζετε ανάμεσα στα δύο εκπαιδευτικά πλαίσια;

Επιπρόσθετο Υλικό  

• Στο κεφάλαιο 5 της Νέας Μάθησης παρατίθονται διάφορα κείμενα τα οποία αναφέρονται στη διαφορετικότητα και τις διαστάσεις της.

• Η ξιφασκία σε αμαξίδιο δίνει ζωή και ελπίδα σε έναν πρόσφυγα από το Ιράκ

• Όλοι διαφορετικοί όλοι ίσοι

Κουίζ Αυτοαξιολόγησης

Πριν προχωρήσετε στην επόμενη ενότητα, ελέγξτε τις γνώσεις που αποκτήσατε κάνοντας το κουίζ αυτοαξιολόγησης! Στο τέλος του κουίζ πατήστε «Προβολή βαθμολογίας» για να δείτε τη βαθμολογία σας και σε περίπτωση λάθους βλέπετε ποια ερώτηση έχετε απαντήσει λάθος. Εάν η βαθμολογία σας είναι χαμηλή, ανατρέξτε ξανά στο υλικό για μέλετη, μελετήστε το προσεκτικά και επαναλάβετε το κουίζ ώστε να ολοκληρώσετε την ενότητα με επιτυχία! 

​

2η Ενότητα

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

[We went at night but we stopped in the middle of the sea. The boat had mechanical problems. I was scared. It was scary! My father tried to fix the machine. We were 75 people in the same boat. The waves were very big. There was a hole in the boat and the water came inside. Some of us had life vests. At the end the Greek patrol found us. Saad, 12-year-old Syrian boy]

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Στόχος Ενότητας 

• να κατανοήσω την έννοια «μεθοριακότητα» και με ποιον τρόπο αυτή συνδέεται με το προσφυγικό/μεταναστευτικό ζήτημα

Λέξεις-κλειδιά: μεθοριακότητα, προσφυγικό/μεταναστευτικό ζήτημα 

Υλικό για Μελέτη 

Στην ενότητα αυτή εξετάζουμε τον όρο «μεθοριακότητα», υπό το πρίσμα του προσφυγικού/μεταναστευτικού θέματος. Αρχικά, είναι σημαντικό να προσδιορίσουμε τον όρο «μεθοριακότητα». Δημιουργός αυτής της έννοιας είναι ο Arnold van Gennep, εθνογράφος και λαογράφος. Η λέξη «μεθοριακότητα», την οποία στην αγγλική ορολογία συναντάμε ως ‘liminality’, προέρχεται από τα λατινικά και σημαίνει όριο ή περιθώριο, ο άξονας ανάμεσα σε δύο διαφορετικούς τόπους. Στο έργο ‘Rites de Passage’ (1902), ο Gennep ορίζει την έννοια της μεθοριακότητας όχι μόνο θεωρητικά αλλά και πρακτικά, αναφέροντας τον συντονιστικό της ρόλο όχι μόνο στη διαδικασία των εποχιακών αλλαγών αλλά και κατά τη διάρκεια της αλλαγής του τρόπου ζωής ενός ατόμου. Σύμφωνα με τον Gennep, το μοντέλο ‘Rites de Passage’ εφαρμόζεται σε οποιαδήποτε αλλαγή (π.χ. αλλαγή τόπου, χώρας, κοινωνικής κατάστασης, ηλικίας κ.λπ.), αναδεικνύοντας τη διχοτομία που υπάρχει μεταξύ των μη μεταβαλλόμενων και των μεταβαλλόμενων δομών.

Rites of Passages, Gisela Wendling, 2010

Σύμφωνα με το μοντέλο αυτό, κάθε διαδικασία κίνησης ή μεταβατικότητας χαρακτηρίζεται από τρεις φάσεις: α) Διαχωρισμός (Separation), β) Μεθοριακότητα (Liminality) και γ) Ενσωμάτωση (Incorporation). Η πρώτη φάση του διαχωρισμού συνεπάγεται απομόνωση μιας συγκεκριμένης ατομικής μορφής ή ενός επιλεγμένου ατόμου από τις σταθερές κοινωνικές ή πολιτιστικές δομές. Δηλώνει την απόσταση από το πραγματικό χωρο-χρονικό περιβάλλον. Η δεύτερη φάση της μεθοριακότητας εκφράζει την αμφιλεγόμενη στάση του «ταξιδιώτη διέλευσης» (transit-traveller), ο οποίος μεταβαίνει στην ενδιάμεση, διχασμένη κοινωνική ζώνη, το οποίο ονομάζει ο Gennep «κενό». Η τρίτη-τελική φάση της ενσωμάτωσης αντιστοιχεί στην επιστροφή του ταξιδιώτη στην κοινωνία έχοντας νέα θέση (status), δηλαδή επιτυγχάνεται επανενσωμάτωση του ατόμου. Μελετήστε την έννοια της μεθοριακότητας στο άρθρο 'Liminality and the Liminal Theory of Conceptualizing Time and Space in 20th century Eschatological Anti-utopia'. 

Με ποιον τρόπο όμως συνδέεται η έννοια της μεθοριακότητας με το προσφυγικό/μεταναστευτικό ζήτημα; Οι πρόσφυγες από τη Συρία χαρακτηρίζονται ως «ταξιδιώτες διέλευσης», καθώς με το πέρασμα των συνόρων μεταβαίνουν σε έναν άγνωστο τόπο με νέους κανόνες και κανονισμούς. Αυτός ο τόπος αποτελεί μία «μεθοριακή ζώνη», η οποία χαρακτηρίζεται από απροσδιοριστία, ασάφεια, υβριδικότητα και από προοπτική για ανατροπή και αλλαγή. Στη φάση της μεθοριακότητας, οι πρόσφυγες θα πρέπει να διαπραγματευτούν τις ταυτότητές τους στον άγνωστο τόπο ώστε να ενσωματωθούν στην κοινωνία προορισμού τους με μια νέα ταυτότητα. Για να κατανοήσετε περισσότερο το παραπάνω θέμα, μελετήστε το άρθρο 'Liminal Spaces of Temporary Dwellings: Transitioning to New Lives in Times of Crisis': 

LiminalSpacesofTemporaryDwellingsTransitioningtoNewLivesinTimesofCrisisPUBLISHEDcopy3JAN2019.pdf

Σε αυτό το σημείο, παρακολουθήστε σε ένα σύντομο βίντεο πώς οι πρόσφυγες από τη Συρία βίωσαν το ταξίδι τους από τη Συρία στην Ελλάδα. Στη συνέχεια, συζητήστε με ποιον τρόπο συνδέεται η έννοια της μεθοριακότητας με την κατάσταση που βιώνουν οι πρόσφυγες.

Δραστηριότητες

2α) Σχολιάστε την έννοια της μεθοριακότητας όπως αυτή βιώνεται από τους πρόσφυγες. (Απαντήστε με ένα κέιμενο 150-250 λέξεων).

2β) Βίωσε το ταξίδι ενός πρόσφυγα από την Συρία στην Ευρώπη. Ποια συναισθήματα σου δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια του ταξιδιού; Περιέγραψε τον εαυτό σου (ως πρόσφυγα) με βάση το μοντέλο του Arnold van Gennep.

2γ) Δείτε την ομιλία της Tan Le, η οποία είναι μετανάστρια από το Βιετνάμ. Όταν ήταν παιδί αναγκάστηκε μαζί με την οικογένειά της να εγκαταλείψει την πατρίδα της, το Βιετνάμ, λόγω του πολέμου που επικρατούσε στη χώρα τους. Ποιες ήταν οι δυσκολίες που αντιμετώπισε; Εντοπίστε τα τρία στάδια του Arnold van Gennep και συζητήστε τα με έναν συμφοιτητή σας. 

2δ) Σχεδίασε το δικό σου ταξίδι ως πρόσφυγας ή μετανάστης. Υπέθεσε ότι είσαι ένας πρόσφυγας ή ένας μετανάστης και δημιούργησε με την εφαρμογή Tourbuilder το δικό σου ταξίδι. Η ιστορία σου θα πρέπει να βασίζεται σε αληθινά γεγονότα, δηλαδή προσφυγικές ή μεταναστευτικές κρίσεις που διαδραματίστηκαν στο παρελθόν ή στο παρόν (π.χ. μπορεί να είσαι ένας περιβαλλοντικός πρόσφυγας από τη Σομαλία κ.λπ.). 

2ε) Αφού δημιουργήσεις την προσφυγική ή μεταναστευτική διαδρομή που έχεις επιλέξει να απεικονίσεις στο χάρτη με την εφαρμογή Tourbuilder, στη συνέχεια κατέγραψε σε κάθε βήμα της διαδρομής πώς θα βίωνες το ταξίδι σου. Δίπλα από το χάρτη θα εμφανίζεται σε κάθε βήμα της διαδρομής μία καρτέλα με την περιγραφή σου. Περιέγραψε το ταξίδι σου με βάση το μοντέλο 'Rites of Passages'. 

Επιπρόσθετο Υλικό 

• The liminal pathways change framework. 
• Rupture and Exile: Permanent Liminality in Spaces for Movement and Abandonment. 
• An anthropological study of the experiences of Syrian refugees in Istanbul in re-establishing livelihoods after displacement. 
• The liminal lives of Europe's Transit Migrants. 
• “Refugee”: Using Information Resources to Understand and Navigate a Liminal Identity Space.
• We Walk Together: a Syrian refugee family’s journey to the heart of Europe. 
• Syrian Refugees in Canada Facing Challenges After One Year. 

• Οι αναμνήσεις που στοιχειώνουν: μαρτυρία ενός ασυνόδευτου παιδιού

Κουίζ Αυτοαξιολόγησης 

Πριν προχωρήσετε στην επόμενη ενότητα, ελέγξτε τις γνώσεις που αποκτήσατε κάνοντας το κουίζ αυτοαξιολόγησης! Στο τέλος του κουίζ πατήστε «Προβολή βαθμολογίας» για να δείτε τη βαθμολογία σας και σε περίπτωση λάθους βλέπετε ποια ερώτηση έχετε απαντήσει λάθος. Εάν η βαθμολογία σας είναι χαμηλή, ανατρέξτε ξανά στο υλικό για μέλετη, μελετήστε το προσεκτικά και επαναλάβετε το κουίζ ώστε να ολοκληρώσετε την ενότητα με επιτυχία! 

3η Ενότητα

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

[When I had to leave Aleppo, the situation was horrible in my city. The house, which is near to our house, was destroyed. [...] They bombed everything. [...] I went to my apartment and it was horrible. Farid, 15-year-old Syrian boy]

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

A young boy walks past a makeshift barricade made of wreckages of buses to obstruct the view of regime snipers and to keep people safe in Aleppo, Syria on March 14, 2015. Πηγή: https://time.com/3760455/aleppo-busses-syria/

Στόχοι Ενότητας

α) να κατανοήσω τους τέσσερις τύπους του οικείου χώρου (home) 

β) να κατανοήσω τη σημασία του οικείου χώρου (home) όπως αυτός παρουσιάζεται στους πρόσφυγες

γ) να εμπεδώσω την αφηγηματική μέθοδο έρευνας 

Λέξεις-κλειδιά: οικείος χώρος, πρόσφυγες, αφηματική μέθοδο έρευνας

Υλικό για Μελέτη

Οι τέσσερις διαστάσεις του οικείου χώρου (home)

Όπως περιγράφει η Helen Taylor (2009) στο έργο της, υπάρχουν τέσσερις διαφορετικές κατηγορίες του οικείου χώρου (home): α) χωρικός (spatial), β) χρονικός (temporal), γ) υλικός (material) και δ) σχεσιακός (relational). Ως χωρικός οικείος χώρος (spatial home) ορίζεται ο φυσικός χώρος, όπως τα κτίρια, ή οι κατοικημένες περιοχές, όπως οι πόλεις και τα χωριά. Πρόκειται, λοιπόν, για μια γεωγραφικά σταθερή θέση. Η έννοια του χωρικού οικείου χώρου δημιουργήθηκε μέσω της προσκόλλησης των ατόμων σε συγκεκριμένους φυσικούς χώρους. Τα άτομα, λοιπόν, που μετακινούνταν από τον φυσικό τους χώρο θεωρούνταν ως ξεριζωμένοι ή άστεγοι (π.χ. οι μετανάστες ή οι πρόσφυγες).

Ο χρονικός οικείος χώρος (temporal home) αναφέρεται στην ιδέα του σπιτιού ενός πρόσφυγα , το οποίο σχετίζεται άμεσα με το παρελθόν, το παρόν και τους μελλοντικούς χωροχρονικούς συνειρμούς. Οι πρόσφυγες ζουν εξόριστοι στο παρόν, σε φυσική και χρονική απόσταση από το χαμένο χωρικό οικείο χώρο τους, χωρίς να έχουν τη δυνατότητα να προβλέψουν εάν το μέλλον θα φέρει την επιστροφή ή τη συνεχιζόμενη εξορία. Ο υλικός οικείος χώρος (material home) αναφέρεται στην αισθητική φύση του οικείου χώρου μέσω των γεύσεων, των αρωμάτων και μιας αντιπροσωπευτικής εμπειρίας του τοπίου. Αυτός ο χώρος συνδέεται με το έδαφος, το φαγητό (γεύση και οσμή) και τα φυτά του παλιού οικείου χώρου, τα στοιχεία του οποίου λειτουργούν ως μηχανισμοί μνήμης και συμβολίζουν την επιθυμία του ατόμου να επιστρέψει στην πατρίδα του.

Τέλος, ο σχεσιακός οικείος χώρος (relational home) αναφέρεται στον χώρο, ο οποίος δεν είναι απλώς μια φυσική οντότητα αλλά κατασκευάζεται με την πάροδο του χρόνου μέσα από κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, σχέσεις καθώς και οικογενειακά, κοινωνικά και οικονομικά δίκτυα που αντιπροσωπεύουν την καθημερινή ζωή. Οι πρόσφυγες βιώνουν την απώλεια ή τη διασπορά των κοινωνικών τους δικτύων με αποτέλεσμα αυτό να έχει δυσμενή αντίκτυπο στο κοινωνικό τους κεφάλαιο και την οικονομική τους κατάσταση.

Μελετήστε τα δύο παρακάτω κείμενα για να κατανοήσετε περισσότερο τις τέσσερεις διαστάσεις του οικείου χώρου και πώς αυτές σχετίζονται με τους πρόσφυγες: 

FINALprinted.pdf

Taylor_20(2009)_20Narratives_20of_20loss_2C_20longing_2C_20and_20daily_20life.pdf

Τι είναι η αφηγηματική μέθοδος έρευνας και πώς πραγματοποιείται;

Σύμφωνα με τους Connelly και Clandinin (1988) η αφήγηση ορίζεται ως η δημιουργία νοήματος από την προσωπική εμπειρία μέσω μιας διαδικασίας αναστοχασμού στην οποία κυριαρχεί η εξιστόρηση συμπεριλαμβάνοντας τις μεταφορές και τη λαϊκή γνώση. Η αφήγηση αποτελεί ανακατασκευή της εμπειρίας. Η έμφαση που δίνεται στην εμπειρία βασίζεται στη ρεαλιστική θεωρία του John Dewey, κατά την οποία «η ατομική εμπειρία αποτελεί κεντρικό πρίσμα για την κατανόηση ενός ατόμου». Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, οι εμπειρίες διαδέχονται η μία την άλλη. Κάθε ατομική εμπειρία συνδέεται με μια παρελθοντική εμπειρία και οδηγεί σε μια μελλοντική εμπειρία.

Κατά την αφηγηματική έρευνα, όπως αναφέρουν οι Connelly και Clandinin (2000) ο ερευνητής θα πρέπει να λάβει υπόψη του τρία σημαντικά στοιχεία, τα οποία καθιστούν την αφήγηση μεθοδολογικό ερευνητικό εργαλείο:

α) τη χρονικότητα (temporality), διότι η αφήγηση, αποτελεί μια μορφή αναπαράστασης που περιγράφει την ανθρώπινη εμπειρία όπως αυτή εκτυλίσσεται μέσα στο χρόνο. Στο στάδιο ανάλυσης της αφήγησης, ο ερευνητής κατατάσσει τα γεγονότα σε μια χρονολογική σειρά προκειμένου να αντλήσει πληροφορίες για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον του αφηγητή. Με αυτόν τον τρόπο, κατασκευάζεται το «χρονολόγιο των εμπειριών», το οποίο «αναφέρεται στο γεγονός ότι ο ερευνητής αναλύει και γράφει για τη ζωή του ατόμου χρησιμοποιώντας μια χρονική σειρά ή μια χρονολόγηση των γεγονότων».

β) την κοινωνικότητα (sociality), η οποία περιλαμβάνει την προσωπική και κοινωνική αλληλεπίδραση. Η προσωπική αλληλεπίδραση αναφέρεται στα συναισθήματα, τις ελπίδες, τις επιθυμίες, τις αντιδράσεις και τις προδιαθέσεις του ερευνητή και των συμμετεχόντων. Η κοινωνική αλληλεπίδραση επικεντρώνεται στο περιβάλλον, ειδικότερα στους παράγοντες, τις δυνάμεις, τους ανθρώπους και οτιδήποτε άλλο διαμορφώνει το περιβάλλον του καθενός, όχι μόνο των συμμετεχόντων αλλά και του ίδιου του ερευνητή.

γ) η χωρικότητα (place), δηλαδή τα συγκεκριμένα αληθινά, φυσικά και τοπολογικά όρια του χώρου όπου διεξάγονται η έρευνα και τα γεγονότα. Η ακρίβεια του χώρου αποτελεί ένα κρίσιμο σημείο, διότι ο χώρος μπορεί να αλλάζει καθώς στο συγκεκριμένο είδος έρευνας μελετώνται τα γεγονότα με χρονολογική σειρά.

Ανατρέξτε ξανά στο παραπάνω άρθρο με τίτλο "Home Means Everything to me: A Study of Young Syrian Refugees’ Narratives Constructing Home in Greece" όπου οι ερευνητές  χρησιμοποιήσαν την αφηγηματική μέθοδο ώστε να κατανοήσουν κυρίως τι σημαίνει οικείος χώρος για τα παιδιά πρόσφυγες. Επίσης, μελετήστε και το πρώτο και το πέμπτο κεφάλαιο από το βιβλίο 'Handbook of Narrative Inquiry: Mapping a Methodology' της Jean D. Clandinin:

Handbook_of_Narrative_Inquiry_Mapping_a_Methodolog..._----_(Chapter_1_-_Locating_Narrative_Inquiry_Historically_Thematics_in_the_T...).pdf

Handbook_of_Narrative_Inquiry_Mapping_a_Methodolog..._----_(Chapter_5_-_Autobiographical_Understanding_and_Narrative_Inquiry).pdf

Δραστηριότητες

3α) Κάντε μια παρουσίαση ppt με τα βασικά σημεία της θεωρίας και των πορισμάτων των αφηγήσεων ζωής (10-12 διαφάνειες).

3β) Μπείτε στον διακτυακό τόπο REFUGEE REPUBLIC και περιγράψτε τη ζωή σε έναν προσφυγικό καταυλισμό μέσα από τις διαδρομές πράσινη, μπλε, κίτρινη και πορτοκαλί.

• Τι συμπεράσματα προκύπτουν?
• Πώς καταρρίπτουν τις πρότερες γνώσεις που έχετε? (400-600 λέξεις)

3γ) Διαβάστε 28 σύντομες ιστορίες παιδιών προσφύγων. Ποιον αισθάνονται ως οικείο χώρο τους και γιατί; 

3δ) Δείτε την ομιλία της Hyeonseo Lee, η οποία είναι μετανάστρια από την Βόρεια Κορέα. Ποιες διαφορές εντοπίζετε ανάμεσα στην Lee και στους πρόσφυγες από την Συρία; Τι πιστεύετε ότι αισθάνεται για τον παλιό και τον καινούριο οικείο της χώρο και γιατί;

3ε) Γνωρίστε μέσα από ένα σύντομο βίντεο τον Omar, πρόσφυγα από τη Συρία! Υποθέστε ότι συναντούσατε τον Omar στην πραγματικότητα. Τι θα τον ρωτούσατε προκειμένου να μάθετε πώς αισθάνεται για τον παλιό και τον καινούριο οικείο χώρο του; Καταγράψτε τις ερωτήσεις σας σε ένα αρχείο Word με βάση τη θεωρία των αφηγήσεων ζωής.

Επιπρόσθετο Υλικό

• These Syrian refugees want to go home | The Economist

• Syrian Refugee Camps Becoming Established Cities

• 'Narrative research', από το βιβλίο του Creswell 'Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches'.

• Narrative Inquiry, άρθρο των Clandinin, D. J., & Huber, J. (in press).

• 'Mapping a Landscape of Narrative Inquiry', άρθρο των D. Jean Clandinin και Jerry Rosiek από το βιβλίο 'Handbook of Narrative Inquiry: Mapping a Methodology' της Jean D. Clandinin (2006):

Handbook_of_Narrative_Inquiry_Mapping_a_Methodolog..._----_(Chapter_2_-_Mapping_a_Landscape_of_Narrative_Inquiry_Borderland_Spaces...).pdf

​Κουίζ Αυτοαξιολόγησης 

Πριν προχωρήσετε στην επόμενη ενότητα, ελέγξτε τις γνώσεις που αποκτήσατε κάνοντας το κουίζ αυτοαξιολόγησης! Στο τέλος του κουίζ πατήστε «Προβολή βαθμολογίας» για να δείτε τη βαθμολογία σας και σε περίπτωση λάθους βλέπετε ποια ερώτηση έχετε απαντήσει λάθος. Εάν η βαθμολογία σας είναι χαμηλή, ανατρέξτε ξανά στο υλικό για μέλετη, μελετήστε το προσεκτικά και επαναλάβετε το κουίζ ώστε να ολοκληρώσετε την ενότητα με επιτυχία! 

4η Ενότητα 

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

[ [...] I have this desire to learn and I want to do something…. I want get my voice to be heard….I have a lot of things to say. [...] Malek, 23-year-old man from Western Sahara]

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Πρόσφυγες προσχολικής ηλικίας παρακολουθούν ντοκιμαντέρ στην τάξη

Στόχοι Ενότητας 

α) να αναλύσω το ζήτημα της εκπαίδευσης των παιδιών προσφύγων στις πολλαπλές διαστάσεις του 

β) να αναζητήσω πρόσφατα στατιστικά στοιχεία σχετικά με την εκπαίδευση των παιδιών προσφύγων στην Ελλάδα 

Λέξεις-κλειδιά: εκπαίδευση, πρόσφυγες, παιδιά πρόσφυγες, στατιστικές μελέτες, αφηγηματικές έρευνες, ασυνόδευτοι ανήλικοι 

Υλικό για Μελέτη 

Στην ενότητα αυτή πληροφορούμαστε για το ζήτημα της εκπαίδευσης των προσφύγων κυρίως στην Ελλάδα. Παραπάνω από τους μισούς πρόσφυγες στη χώρα μας είναι παιδιά. Ορισμένα παιδιά έφτασαν στην Ελλάδα μαζί με κάποιο μέλος της οικογένειάς τους. Εκτός από τα παιδιά που έφθασαν στη χώρα μας με τη συνοδεία κάποιου ενήλικα, υπάρχουν σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ) 3.718 ασυνόδευτοι ανήλικοι πρόσφυγες. Το Μάρτιο του 2019, 88 ασυνόδευτα παιδιά επέστρεψαν στην Τουρκία στα πλαίσια της συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) και της Τουρκίας. Επίσης, την ίδια χρονική περίοδο, 137 ασυνόδευτα παιδιά έλαβαν διεθνή προστασία από την Ελλάδα. Από τον Μάρτιο του 2018 μέχρι τον Μάρτιο του 2019 έφτασαν στην Ελλάδα 14.955 παιδιά, εκ των οποίων τα 2099 είναι ασυνόδευτα παιδιά (βλ. στατιστική μελέτη της Unicef το 2019).

Η εκπαίδευση αυτών των παιδιών αποτελεί ένα καίριας σημασίας ζήτημα για το ελληνικού κράτους. Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία, τη σχολική χρονιά 2018-2019, περίπου 12.000 παιδιά πρόσφυγες από τα 28.000, που είναι ο συνολικός αριθμός των παιδιών προσφύγων στην Ελλάδα όπως αναφέρει η Unicef, κατάφεραν να παρακολουθήσουν μαθήματα σε ελληνικά σχολεία.Σε αυτό το σημείο μελετήστε την παρακάτω πτυχιακή εργασία με θέμα: «Αφηγήσεις εκπαιδευτικών για την εκπαίδευση των προσφύγων». 

_CE_A0_CF_84_CF_85_CF_87_CE_B9_CE_B1_CE_BA_CE_AE_20_CE_9A_CE_BF_CF_85_CE_B6_CE_AD_CE_BB_CE_B7_20_CE_BF_CE_BB_CE_BF_CE_BA_CE_BB_CE_B7_CF_81_CF_89_CE_BC_CE_AD_CE_BD_CE_B7_20pdf.pdf

Στη συνέχεια, αναζητήστε στο δικτυακό τόπο της Ύπατης Αρμοστείας πρόσφατες στατιστικές μελέτες για την εκπαίδευση των παιδιών προσφύγων. Συγκρίνετε τα στοιχεία που βρήκατε με τα τα στατιστικά στοιχεία της παραπάνω εργασίας.

Το Ιούνιο του 2018, στο Διαπολιτισμικό Φόρουμ που διεξήχθη στο Ναύπλιο τρεις νέοι πρόσφυγες αφηγήθηκαν τις ιστορίες ζωής τους σχετικά με το ταξίδι τους από τη πατρίδα τους προς την Ελλάδα και τόνισαν τις προσπάθειες που κάνουν να λάβουν τυπική εκπαίδευση και να εκπληρώσουν τα όνειρά τους στην Ελλάδα. Μελετήστε το παρακάτω άρθρο με τίτλο 'Refugee Youth Educational Trajectories'. Ποια προβλήματα αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες σχετικά με την εκπαίδευσή τους στην Ελλάδα; Ποιοι παράγοντες εμποδίζουν την ένταξή τους στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα; Ποια λύση θα προτείνατε εσείς;

CGRN_ARVANITIS5FEB20final_20(1).doc

Δραστηριότητες 

4α) Υποθέστε ότι είστε πρόσφυγας, διότι στη χώρα σας γίνεται πόλεμος και αναγκάζεστε να μείνετε σε έναν προσφυγικό καταυλισμό. Μπείτε στον διακτυακό τόπο Refugee Republic και περιηγηθείτε ακολουθώντας τις διαδρομές (πράσινη, μπλε, κίτρινη και πορτοκαλί). Τι αναφέρεται σχετικά με το θέμα εκπαίδευσης των προσφύγων; Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευτικοί και τα παιδιά πρόσφυγες;

4β) Αναζητήστε πρόσφατες έρευνες για την εκπαίδευση παιδιών προσφύγων στην Ελλάδα, την Τουρκία και τη Γερμανία. Ποια χώρα φιλοξενεί τα περισσότερα παιδιά πρόσφυγες; Ποιο είναι το εκπαιδευτικό σύστημα που ακολουθεί κάθε χώρα; Παρατηρείτε ομοιότητες ή διαφορές μεταξύ τους;

4γ) Υποθέστε ότι είστε Έλληνας εκπαιδευτικός σε μία τάξη με παιδιά πρόσφυγες από τη Συρία. Τι δυσκολίες πιστεύετε ότι θα αντιμετωπίζατε; Με ποιον τρόπο θα προσπαθούσατε να τις ξεπεράσετε;

4δ) Ο Omar είναι 17 ετών. Διέφυγε από τη Συρία με τον πατέρα, τη μητέρα και τα πέντε αδέρφια του. Η οικογένεια πήγε αρχικά στην Ιορδανία, όπου έζησαν ως πρόσφυγες για μερικά χρόνια. Εκεί, ο πατέρας του και ο Omar έκαναν όποια δουλειά ήταν διαθέσιμη, προκειμένου να καταφέρουν να επιβιώσουν. Η οικογένεια τελικά μετεγκαταστάθηκε στο Λουξεμβούργο, όπου ο Omar πηγαίνει σχολείο όπως κάθε άλλος έφηβος στην ηλικία του. Αφού παρακολουθήσετε το βίντεο, επιλέξτε ένα από τα παρακάτω θέματα: Γυμναστική, Φωτογραφική μηχανή, Εργασία, Προσαρμογή σε ένα καινούργιο μέρος, Σχολείο, Φίλοι και κοινωνική ζωή, Γονείς. Γράψτε ένα κείμενο, ένα μουσικό κομμάτι ή ένα ποίημα ή ετοιμάστε μια ομιλία ή δημιουργήστε ένα έργο τέχνης ή ένα σχέδιο που αντανακλά τις διαφορές μεταξύ της δικής σας εμπειρίας και της εμπειρίας του Omar σε αυτό το θέμα.

Επιπρόσθετο υλικό 

• Refugee Education: A Global Review
• Addressing the Needs of Refugee Students in School Environments: Pre and Post Arrival Considerations
• Refugee Students Arrive at a School: What Happens Next?
• The Views of Secondary School Teachers about Refugee Students
• Tackling with Refugee Children’s Problems in Turkish Schools

• Εκπαιδευτικό Υλικό

• Meet The 'Malala' Of Syria - BBC News

• Hiba's Story: Ten-Year-Old Syrian Refugee | UNICEF USA

• Education for Refugees: a new life in Sweden

Ομαδικό παιχνίδι

Κατεβάστε και παίξτε το επιτραπέζιο παιχνίδι «Στο δρόμο με τους πρόσφυγες». Σκοπός του παιχνιδιού είναι: α) να κατανοήσουν οι άνθρωποι τι περνούν οι πρόσφυγες και οι μετανάστες διαβάζοντας αληθινές ιστορίες β) να κάνει σαφείς τους κινδύνους και τις επιπτώσεις του κλεισίματος των συνόρων και γ) να ενθαρρύνει τη συνειδητοποίηση κι εύρεση εναλλακτικών λύσεων στην τακτική των κλειστών συνόρων.

5η Ενότητα

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

[Είμαστε όλοι κομμάτια-κομμάτια και η συναρμογή μας είναι τόσο άμορφη και πολυποίκιλη, ώστε κάθε τμήμα, κάθε στιγμή, παίζει το δικό του παιχνίδι. Και βρίσκεται τόση διαφορά ανάμεσα σ’ εμάς και στους εαυτούς μας, όσο ανάμεσα σ’ εμάς και στους άλλους. Michel Eyquem de Montaigne, 16th-century French Philosopher]

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Φολκλορική πολυπολιτισμικότητα, πηγή: από το βιβλίο της Νέας Μάθησης των Bill Cope και Mary Calantzis (2012)

Στόχοι Ενότητας:

α) να μελετήσω το μοντέλο του πολιτειακού πλουραλισμού και τις έννοιες που αυτό περιλαμβάνει

β) τον ρόλο της εκπαίδευσης στην εποχή του πολιτειακού πλουραλισμού 

γ) να γνωρίζω τα βασικά χαρακτηριστικά της πολιτειακής αγωγής την εποχή του εθνικισμού, του νεοφιλελευθερισμού και του πολιτειακού πλουραλισμού 

Λέξεις-κλειδιά: μετανάστης, «άλλος» και «ξένος», διαφορετικότητα, διαπολιτισμικότητα, πολιτισμικός ρατσισμός, πολιτειακός πλουραλισμός, πολιτειακή αγωγή, εθνικισμός, νεοφιλελευθερισμός, διαπολιτισμικό κοινωνικό κεφάλαιο, μετασχηματιστική διαπολιτισμική εκπαίδευση.

Υλικό για Mελέτη

Στην ενότητα αυτή μαθαίνουμε αρχικά για το μοντέλο του πολιτειακού πλουραλισμού καθώς και τις βασικές αρχές που το διέπουν. Ως πολιτειακός πλουραλισμός ορίζεται «Η σχέση ανάμεσα στο κράτος και την κοινωνία των πολιτών στην οποία σχέση επιτρέπεται η ύπαρξη πολλών, ετερόκλητων και αλληλοεπικαλυπτόμενων ταυτοτήτων του πολίτη. Οι αρμοδιότητες και οι εξουσίες αποκεντρώνονται, ενώ η αυτοδιοίκηση των ποικιλόμορφων ομάδων σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο προϋποθέτει τη διαρκή αντιμετώπιση των διαφορών» (Kalantzis & Cope, 2013, σελ. 190». Το μοντέλο του πολιτειακού πλουραλισμού διακρίνεται από τις παρακάτω αρχές: 

• Αντιμετώπιση της ανισότητας
• Συμπερίληψη και αίσθηση του ανήκειν
• Πολυεπίπεδη αυτοδιοίκηση 
• Ενεργή συμμετοχή
• Τοπική και παγκόσμια ποικιλομορφία
• Συνοχή μέσω της ποικιλομορφίας
• Αποκέντρωση της εξουσίας
• Μετασχηματιστική εκπαίδευση για την ιδιότητα του πολίτη

Για να κατανοήσετε το παραπάνω μοντέλο και τις αρχές του, μελετήστε το παρακάτω άρθρο: «Πολιτειακός πλουραλισμός και μετασχηματιστική διαπολιτισμική εκπαίδευση: Αναθεωρώντας το δίπολο "εμείς" και οι "άλλοι"» , όπου επικεντρώνεται στις πολιτισμικές και εκπαιδευτικές παραδοχές που συμβάλλουν στη διαμόρφωση κοινωνιών συνοχής, συμπερίληψης και διαπολιτισμικής επίγνωσης/δράσης. Ιδιαίτερα αναλύονται οι σύγχρονες όψεις της ετερότητας (το δίπολο «εμείς» και οι «άλλοι»), οι έννοιες «μετανάστης», «άλλος» και «ξένος», ο πολιτισμικός ρατσισμός και η πολυπολιτισμικότητα σε αντίστιξη προς το μοντέλο του πολιτειακού πλουραλισμού (Kalantzis & Cope, 2013). Τέλος, επιχειρείται μια πρώτη σκιαγράφηση της συμβολής της μετασχηματιστικής διαπολιτισμικής εκπαίδευσης στη μόρφωση του σύγχρονου πολίτη. 

_CE_935.20_CE_95_CE_A0_CE_95_CE_A4_CE_97_CE_A1_CE_99_CE_94_CE_91_6_2B_CE_A0_CE_A4_CE_9D_2013.pdf

Στη συνέχεια, μελετήστε το άρθρο «Διαπολιτισμικότητα και Ετερότητα: Νέες Εννοιολογήσεις και  Προϋποθέσεις διαπολιτισμικής επίγνωσης»

Τα χαρακτηριστικά της πολιτειακής αγωγής αλλάζουν με βάση την εκάστοτε εποχή. Ανατρέξτε στην παρουσίαση αυτή για να κατανοήσετε τι ακριβώς είναι η «πολιτειακή αγωγή» και ποιος είναι ο ρόλος της εκπαίδευσης στην εποχή του πολιτειακού πλουραλισμού.

Στον παρακάτω πίνακα απεικονίζονται τα βασικά χαρακτηριστικά της πολιτειακής αγωγής την εποχή του εθνικισμού, του νεοφιλελευθερισμού και του πολιτειακού πλουραλισμού:

_CE_A0_CE_AF_CE_BD_CE_B1_CE_BA_CE_B1_CF_82.pdf

Δραστηριότητες

5α) Απαντήστε τις παρακάτω ερωτήσεις γράπτα σε ένα κείμενο Word (500-700 λέξεις).

• Τι σηματοδοτούν για εσάς οι έννοιες της κοινωνίας του ρίσκου και του πολιτειακού πλουραλισμού;
• Πώς συγκροτούνται οι έννοιες του μετανάστη (διαφορετικού άλλου) και η ταυτότητα του εμείς;
• Πώς περιγράφεται το αυστραλιανό παράδειγμα διαχείρισης της διαφορετικότητας;
•  Σε ποιου τομείς οικοδομείται η κοινωνική συνοχή;
•  Τι σημαίνει διαπολιτισμική μετασχηματιστική εκπαίδευση;

5β)  Εξέτασε ένα θέμα παγκόσμιου ενδιαφέροντος, όπως η παιδική εργασία, η παγκόσμια φτώχεια ή η κλιματική αλλαγή κ.λπ. Πώς θα το αντιμετώπιζες ως ενεργός πολίτης σε τοπικό και σε παγκόσμιο επίπεδο;

5γ) Σκέψου μια εκπαιδευτική δραστηριότητα που θα κάνει τους μαθητές να νιώσουν ότι έχουν τη δύναμη να δράσουν και να αλλάξουν τα πράγματα.

5δ) Ποια ήταν η ιστορία που διδάχτηκες στο σχολείο για το δικό σου έθνος; Περιέγραψε την σύντομα. Πώς αντανακλά τις αξίες του εθνικισμού, του νεοφιλελευθερισμού ή του πολιτειακού πλουραλισμού;

5ε) Τι κάνει το κράτος για την εκπαίδευση; Τι κάνει η εκπαίδευση για το κράτος σήμερα, τι έκανε χθες και τι θα κάνει στο μέλλον;

Επιπρόσθετο Yλικό 

• Civic Pluralism Case Studies

• Habermas on Globalisation and Governance

• Handy on Federalism and Subsidiarity

• Hilton and Barnett on Globalisation, Democracy and Terrorism

• Charles Taylor on the Politics of Multiculturalism

• The Charter of Public Service in a Culturally Diverse Society, Australian Government

• New Learning is Noisy

• Schooling in the World’s Best Muslim Country

Κουίζ Aυτοαξιολόγησης

Πριν προχωρήσετε στην επόμενη ενότητα, ελέγξτε τις γνώσεις που αποκτήσατε κάνοντας το κουίζ αυτοαξιολόγησης! Στο τέλος του κουίζ πατήστε «Προβολή βαθμολογίας» για να δείτε τη βαθμολογία σας και σε περίπτωση λάθους βλέπετε ποια ερώτηση έχετε απαντήσει λάθος. Εάν η βαθμολογία σας είναι χαμηλή, ανατρέξτε ξανά στο υλικό για μέλετη, μελετήστε το προσεκτικά και επαναλάβετε το κουίζ ώστε να ολοκληρώσετε την ενότητα με επιτυχία! 

6η Eνότητα

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

[Education is the most powerful weapon which you can use to change the world. Nelson Mandela, a South African anti-apartheid revolutionary, political leader, and philanthropist, 1918-2013]

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Πηγή: https://www.one.org/

Στόχοι Eνότητας 

α) να αναπτύξω πολυπρισματική θέαση για την εκπαίδευση των προσφύγων σε παγκόσμιο και τοπικό επίπεδο

β) να συγκρίνω διάφορες εκπαιδευτικές πολιτικές που αφορούν την εκπαίδευση των προσφύγων

Λέξεις-κλειδιά: εκπαιδευτική πολιτική, πρόσφυγες, εκπαίδευση, Ελλάδα, παγκόσμια κλίμακα, παιδιά πρόσφυγες 

Υλικό για Mελέτη 

Στην ενότητα αυτή μαθαίνουμε για την εκπαίδευση των προσφύγων και συγκεκριμένα για τις πολιτικές που εφαρμόζουν όχι μόνο η Ελλάδα αλλά και οι υπόλοιπες χώρες που φιλοξενούν πρόσφυγες. Αρχικά, λέγοντας «εκπαιδευτική πολιτική» εννοούμε «το σύνολο των επιλογών, των ενεργειών και των μέσων, που πραγματοποιούνται και χρησιμοποιούνται από το κράτος για την επίτευξη συγκεκριμένων εκπαιδευτικών στόχων». Πρόκειται για ένα γενικό σχέδιο δράσης, σκοπός του οποίου είναι η επίτευξη καθορισμένων στόχων. Μία καλή εκπαιδευτική πολιτική οδηγεί στην αποτελεσματική λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος (Σαΐτης, 2008). 

Στο παρακάτω άρθρο με τίτλο 'Refugee Education: The Crossroads of Globalization' (2016), κύριος προβληματισμός της ερευνήτριας Sarah Dryden-Peterson αποτελεί το ερώτημα: πώς να συνειδητοποιήσω το δικαίωμα στην εκπαίδευση για όλους και την εξασφάλιση ευκαιριών για χρήση αυτής της εκπαίδευσης με στόχο τη μελλοντική συμμετοχή στην κοινωνία. Προκειμένου να απαντήσει στο παραπάνω ερώτημα, η ερευνήτρια εξετάζει το ζήτημα της εκπαίδευσης των προσφύγων από το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι σήμερα, συμπεριλαμβάνοντας αυθεντικά έγγραφα για την εκπαίδευση των προσφύγων από έγκυρες πηγές (π.χ. την Ύπατη Αρμοστεία κ.λπ.) και ημιδομημένες συνεντεύξεις με ανθρώπους που ασχολούνται με το ζήτημα αυτό. Επιπλέον, μελετήστε την παρουσίαση με τίτλο 'Normative aspirations and pedagogical challenges in Refugee Education'. Αφού μελετήστε προσεκτικά το άρθρο και την παρουσίαση συζητήστε τα σημαντικά στοιχεία που αναφέρονται σχετικά με την εκπαίδευση των προσφύγων.

refugeeEDUCarticle2016.pdf

Arvanitis26.pptx

Στην συνέχεια, μελετήστε τα παρακάτω άρθρα που αναφέρονται στις εκπαιδευτικές πολιτικές που ακολουθούν οι εξής χώρες: Γερμανία, Τουρκία, Σουηδία, Νιγηρία, Η.Π.Α. προκειμένου να εντάξουν τους πρόσφυγες στο εκπαιδευτικό τους σύστημα. Ποιες ομοιότητες και διαφορές διακρίνεται μεταξύ των εκπαιδευτικών πολιτικών; Αναζητήστε στο διαδίκτυο πληροφορίες για την εκπαιδευτική πολιτική που ακολουθεί η Ελλάδα. Ποια θεωρείτε ότι είναι η πιο αποτελεσματική εκπαιδευτική πολιτική για την εκπαίδευση των προσφύγων; 

Τέλος, η έκθεση «Ανεβάζοντας Ταχύτητα: Η Εκπαίδευση των Προσφύγων σε Κρίση» (Stepping Up: Refugee Education in Crisis) δείχνει ότι καθώς τα παιδιά πρόσφυγες μεγαλώνουν, τα εμπόδια που συναντούν για να έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση γίνονται όλο και πιο ανυπέρβλητα: μόνο το 63% των παιδιών προσφύγων πηγαίνουν στο δημοτικό σχολείο, σε σύγκριση με το 91% των παδιών παγκοσμίως. Σε όλο τον κόσμο, το ποσοστό των εφήβων που φοιτούν στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι 84%, ενώ μόλις το 24% των προσφύγων έχει αυτή την ευκαιρία. Μελετήστε την έκθεση και έπειτα σκεφτείτε για ποιο λόγο αντιμετωπίζουν τα παιδιά πρόσφυγες περισσότερα προβλήματα με την εκπαίδευσή τους καθώς μεγαλώνουν; Τι πρέπει να αλλάξει στις εκπαιδευτικές πολιτικές των χωρών ώστε να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα; 

Education-Report-2019-Final-UNHCR.pdf

Δραστηριότητες

6α) Δημιουργήστε μια ιστοριογραμμή με τους βασικους σταθμούς της διεθνούς πολιτικής για την εκπαίδευση προσφύγων (μπορείτε να χρησιμοποιήσετε λογισμικό ή γραφιστικά, εδώ όμως θέλουμε την σκαναρισμένη εικόνα). Στη συνέχεια και με κείμενο 220-500 λέξεων εξηγήστε το γράφημα και σημειώστε βασικές διαπιστώσεις. 

6β) Τι αλλαγές πιστεύετε ότι θα πρέπει να γίνει στην εκπαιδευτική πολιτική που ακολουθεί η χώρα μας σχετικά με την εκπαίδευση των προσφύγων; 

6γ) Μελετήστε το εκπαιδευτικό υλικό που δίνεται στους εκπαιδευτικούς που διδάσκουν σε τάξεις προσφύγων. Θεωρείτε ότι είναι επαρκές ή οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να ενσωμάτωνουν και επιπρόσθετο υλικό για να μπορέσουν να διδάξουν τους μαθητές τους; Πώς θα διαμορφώνατε εσείς το εκπαιδευτικό υλικό;

6δ) Έστω ότι ήσασταν διευθυντής σε ένα δημόσιο ελληνικό σχολείο και έρχονταν πρόσφυγες μαθητές στο σχολείο σας. Ποιο σχέδιο δράσης θα ακολουθούσατε προσκειμένου να εντάξετε ομαλά τους πρόσφυγες μαθητές; 

6ε) Παρακολουθήστε την συνέντευξη μιας ελληνίδας δασκάλας που διδάσκει παιδιά πρόσφυγες. Πιστεύει ότι τα παιδιά πρόσφυγες πρέπει να ενταχθούν στα πρωινά τμήματα με τους Έλληνες μαθητές. Ποια είναι η γνώμη σας; Αιτιολογήστε την απάντησή σας. 

Επιπρόσθετο Υλικό

• Refugee Education: A Process of Implementation

• Teachers of refugees: a review of the literature

• ​Closing pathways: refugee-background students and tertiary education

• The Educational Experiences of Refugee Children in Countries of First Asylum, Sarah Dryden-Peterson (2015):
  

  MPI-Educational-Experiences-of-Refugee-Children-10-2015.pdf

   

• Μετανάστευση, εκτοπισμός και εκπαίδευση: Χτίζοντας γέφυρες, όχι τείχη, Έκθεση της Unesco (2019)

UNESCO.pdf

7η Ενότητα

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

[Αν επιθυμούμε να επιτύχουμε έναν πλουσιότερο πολιτισμό, πλούσιο σε αντικρουόμενες αξίες, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ολόκληρη τη γκάμα ανθρώπινων πιθανοτήτων και επομένως να υφάνουμε ένα λιγότερο αυθαίρετο κοινωνικό υλικό, ένα υλικό στο οποίο κάθε διαφορετικό ανθρώπινο δώρο μπορεί να βρει τη θέση που του αρμόζει. Αμερικανίδα πολιτισμική ανθρωπολόγος, 1901-1978]

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Στόχοι Ενότητας

α) να εντοπίζω τις πέντε διαστάσεις του πολιτισμού του Hofstede

β) να ορίζω τους πολιτισμούς υψηλού και χαμηλού πλαισίου του Hall

Λέξεις-κλειδιά: πολιτισμικές διαφορές, διαπολιτισμική επικοινωνία, αξίες, στρατηγικές, θεωρία πολιτισμικών διαστάσεων, πολιτισμοί υψηλού και χαμηλού πλαισίου

Υλικό για Μελέτη

Στην ενότητα αυτή μελετάμε δύο πολύ σημαντικές θεωρίες σχετικά με τις διαφορετικές πολιτισμικές αξίες που υπάρχουν σε κάθε κοινωνία και πώς επηρεάζουν την στάση των ατόμων απέναντι στους άλλους, δηλαδή άτομα που προέρχονται από διαφορετικούς πολιτισμούς. Στον πυρήνα κάθε πολιτισμού βρίσκονται οι αξίες, οι οποίες ορίζονται ως μια σαφής ή έμμεση εννοιολόγηση, μοναδική για ένα άτομο ή χαρακτηριστική μιας ομάδας, που επηρεάζει την επιλογή συμπεριφοράς. Οι αξίες αποτελούν αρχές καθοδήγησης για την ανθρώπινη συμπεριφορά, ενώ κάθε πολιτισμός εκτιμά ορισμένες από αυτές περισσότερο απ’ότι άλλες.

Οι αξίες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην επικοινωνία ατόμων από διαφορετικούς πολιτισμούς. Παρακολουθήστε ένα σύντομο βίντεο για να κατανοήσετε ότι κάθε πολιτισμός έχει τις δικές του αξίες, οι οποίες μπορεί να είναι αποδεκτές σε έναν άλλο πολιτισμό. Οι πολιτισμικές μας αξίες, λοιπόν, λειτουργούν ως ένα ρεπερτόριο συμπεριφορών, καθώς και κριτηρίων για την αξιολόγηση της στάσης των άλλων. Ορισμένες φορές, οι πολιτισμικές διαφορές μπορεί να αποτελέσουν ανασταλτικό παράγοντα στην αλληλοκατανόηση, την επικοινωνία και τη συνεργασία μεταξύ ατόμων από διαφορετικούς πολιτισμούς. Στην παρακάτω παρουσίαση αναφέρονται οι αξίες της διαπολιτισμικής επικοινωνίας καθώς και οι στρατηγικές που ακολουθούν οι συνομιλητές από διαφορετικές χώρες προκειμένου να επικοινωνήσουν αποτελεσματικά.

Intercultural_20Communication.pdf

Ο Geert Hofstede (1980), Ολλανδός κοινωνικός ψυχολόγος, διεξήγαγε μια από τις πιο ολοκληρωμένες μελέτες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζονται οι αξίες στον χώρο εργασίας από τον πολιτισμό. Ορίζει τον πολιτισμό ως τον «συλλογικό προγραμματισμό του νου που διακρίνει τα μέλη μιας ομάδας ή μιας κατηγορίας ανθρώπων από τους άλλους». Σύμφωνα με το μοντέλο του οι ακόλουθες πέντε πολιτισμικές διαστάσεις έχουν σημαντική επίδραση σε όλους τους πολιτισμούς:

1. Ατομικισμός-συλλογικότητα: Περιγράφει τη σχέση ανάμεσα στο άτομο και στις ομάδες στις οποίες ανήκει. Οι ατομικιστικοί πολιτισμοί αποδίδουν έμφαση στους ατομικούς στόχους έναντι των στόχων της ομάδας. Αντίθετα οι πολιτισμοί συλλογικότητας τονίζουν τη σημασία αξιών που υπηρετούν και συντηρούν την εσω-ομάδα, καθυποτάσσοντας τους προσωπικούς στόχους προς όφελος των ομαδικών.
2. Αρρενωπότητα-θηλυκότητα: Περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο οι κυρίαρχες αξίες ενός πολιτισμού λειτουργούν δυναμικά ή ενισχυτικά. Στους ανδρικούς πολιτισμούς, οι άνθρωποι αγωνίζονται για μέγιστη διάκριση μεταξύ του τρόπου σκέψης και συμπεριφοράς των ανδρών και γυναικών. Οι πολιτισμοί που αποδίδουν υψηλή αξία στις ανδρικές ιδιότητες τονίζουν τη σημασία της αποφασιστικότητας, του ανταγωνισμού και της υλικής επιτυχίας. Οι πολιτισμοί που περιγράφονται ως θηλυκοί είναι αυτοί που επιτρέπουν σε περισσότερους κοινωνικούς ρόλους να καλύπτονται τόσο από άνδρες όσο και από γυναίκες, ενώ εναποθέτουν μεγάλη αξία στις θηλυκές ιδιότητες όπως στην ποιότητα ζωής, στις διαπροσωπικές σχέσεις και στο ενδιαφέρον για τους αδύναμους.
3. Απόσταση εξουσίας: Αντανακλά τον βαθμό στον οποίο ένας πολιτισμός ανέχεται την ανισότητα στην κατανομή της εξουσίας. Στους πολιτισμούς με μεγαλύτερη απόσταση εξουσίας, οι ανισότητες ανάμεσα στους ανθρώπους είναι τόσο αναμενόμενες όσο και επιθυμητές. Οι λιγότεροι ισχυροί άνθρωποι οφείλουν να εξαρτώνται από τους ισχυρότερους. Τα παιδιά οφείλουν να είναι υπάκουα προς τους γονείς και δεν αντιμετωπίζονται ως ισότιμα μέλη, ενώ οι άνθρωποι είναι υποχρεωμένοι να επιδεικνύουν σεβασμό προς όσους κατέχουν θέση υψηλότερη από τη δική τους. Η διάσταση αυτή αναφέρεται και στην κατανομή εξουσίας, του κύρους και του πλούτου μέσα σε έναν πολιτισμό. Στους πολιτισμούς με μεγάλη απόσταση εξουσίας, η ισχύς και η επιρροή συγκεντρώνονται στα χέρια λίγων αντί να κατανέμονται σε όλον τον πληθυσμό.
4. Αποφυγή αβεβαιότητας: Αντικατοπτρίζει την ανοχή ενός πολιτισμού στην ασάφεια, καθώς και τον βαθμό στον οποίο αποδέχεται την ανάληψη ρίσκων. Στους πολιτισμούς με υψηλή αποφυγή αβεβαιότητας, οι άνθρωποι είναι ενεργοί, αναζητούν ασφάλεια και έχουν την τάση να αποφεύγουν την ανάληψη ρίσκων. Οι πολιτισμοί που παρουσιάζουν ήπια αποφυγή αβεβαιότητας είναι στοχαστικοί, λιγότερο επιθετικοί, μη συναισθηματικοί, χαλαροί, αποδέχονται το προσωπικό ρίσκο και είναι σχετικά ανεκτικοί. Σε αυτούς τους πολιτισμούς, οι άνθρωποι είναι πιο ανεκτικοί προς το ρίσκο και έχουν τη γνώση να αντιμετωπίσουν το άγχος και την πίεση που δημιουργεί.
5. Μακροπρόθεσμος και βραχυπρόθεσμος προσανατολισμός: Ο μακροπρόθεσμος προσανατολισμός αφορά τις αξίες που διέπουν τις κοινωνικές σχέσεις. Πιο συγκεκριμένα, ενθαρρύνει τη λιτότητα, την αποταμίευση, την επιμονή στην επίτευξη αποτελεσμάτων, την ταξινόμηση των σχέσεων ανάλογα με την κοινωνική τους θέση και την προθυμία να υποταχθεί κανείς για την επίτευξη ενός στόχου. Χώρες με υψηλό δείκτη μακροπρόθεσμου προσανατολισμού είναι το Χονγκ Κονγκ, η Σιγκαπούρη, η Ταϊβάν, η Νότια Κορέα και η Ιαπωνία. Ο βραχυπρόθεσμος προσανατολισμός, που χαρακτηρίζει τους δυτικούς πολιτισμούς, είναι συμβατός με δαπάνες οι οποίες υπαγορεύονται από την κοινωνική πίεση, από μικρότερο βαθμό αποταμίευσης και μια προτίμηση για γρήγορα αποτελέσματα.
6. Ικανοποίηση-περιορισμός: Η ικανοποίηση αντιπροσωπεύει μια κοινωνία που επιτρέπει σχετικά ελεύθερη ικανοποίηση των βασικών και φυσικών ανθρώπινων ορμών που σχετίζονται με την απόλαυση της ζωής και τη διασκέδαση. Ο περιορισμός αναφέρεται σε μια κοινωνία που καταστέλλει την ικανοποίηση των αναγκών και τη ρυθμίζει μέσω αυστηρών κοινωνικών κανόνων.

Η έκτη διάσταση προστέθηκε από τον Hofstede το 2010.

Ο Edward T. Hall (1977), Αμερικανός ανθρωπολόγος και ερευνητής της διαπολιτισμικότητας, διέκρινε πολιτισμούς υψηλού και χαμηλού πλαισίου. Η διάσταση αυτή αναφέρεται στον βαθμό στον οποίο συγκεντρώνουμε πληροφορίες από το φυσικό, κοινωνικό και ψυχολογικό πλαίσιο μιας αλληλεπίδρασης (υψηλό πλαίσιο) ή από τον σαφή κώδικα (χαμηλό πλαίσιο). Αναλυτικότερα, οι όροι υψηλού και χαμηλού πλαισίου αναφέρονται στο γεγονός ότι, όταν οι άνθρωποι επικοινωνούν, θεωρούν δεδομένο τον όγκο των όσων γνωρίζει ο ακροατής για το υπό συζήτηση αντικείμενο. Στην επικοινωνία χαμηλού πλαισίου, ο ακροατής γνωρίζει πολύ λίγα και ο ομιλητής πρέπει να του εξηγήσει στην ουσία τα πάντα. Στην επικοινωνία υψηλού πλαισίου, ο ακροατής είναι ήδη «ενταγμένος στο πλαίσιο» και επομένως δεν χρειάζεται πολλές συνοδευτικές πληροφορίες.

Οι πολιτισμοί υψηλού πλαισίου τυπικά διαθέτουν περιορισμένα κωδικά συστήματα, στα οποία ομιλητής και ακροατής στηρίζονται περισσότερο στα στοιχεία πλαισίου της επικοινωνιακής συνθήκης και λιγότερο στη γλώσσα καθαυτή – οι αλληλεπιδρώντες αντλούν πληροφορίες από το φυσικό, κοινωνικό, σχεσιακό και πολιτισμικό περιβάλλον. Αντιθέτως, οι πολιτισμοί χαμηλού πλαισίου μεταχειρίζονται έναν σαφή κώδικα για να στείλουν μηνύματα.

High and Low Context Cultures, πηγή: https://online.seu.edu/articles/high-and-low-context-cultures/

Δραστηριότητες 

7α) Μπορεί ένας πολιτισμός να τείνει ταυτόχρονα προς τον ατομικισμό και προς τη συλλογικότητα; Μπορείτε να βρείτε ένα παράδειγμα που να το αποδεικνύει; Σε ποιον τομέα είναι ο πολιτισμός περισσότερο ατομικιστικός και σε ποιον προτιμά τη συλλογικότητα; Γιατί πιστεύετε ότι ισχύει αυτός ο συνδυασμός (εφόσον ισχύει);

7β) Με τι τρόπους μπορεί η κατοχή Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης να αυξήσει την απόσταση εξουσίας μεταξύ των ανθρώπων; Πως επηρεάζει η διαφήμιση στα μέσα την απόσταση εξουσίας;

7γ) Πιστεύετε ότι ο προσανατολισμός μιας χώρας ως προς την ανάληψη ρίσκων σχετίζεται με το οικονομικό και πολιτικό της σύστημα; Πώς θα μπορούσε η αποφυγή αβεβαιότητας να σχετίζεται με το επίπεδο οικονομικής ασφάλειας σε μια ορισμένη ιστορική περίοδο;

7δ) Τι είδους προβλήματα μπορούν να προκύψουν αν ένα άτομο που ανήκει σε πολιτισμό χαμηλού πλαισίου εργάζεται για έναν εργοδότη που ανήκει σε πολιτισμό υψηλού πλαισίου; Πώς θα μπορούσαν να πράξουν προκειμένου να αποφύγουν την κακή επικοινωνία;

7ε) Έχετε επικοινωνήσει ή συνεργαστεί με άτομο από χώρα με διαφορετικό (υψηλό ή χαμηλό) πλαίσιο από τη δική σας χώρα; Πώς θα περιγράφατε την επικοινωνία μεταξύ σας (π.χ. καλή ή κακή);

7στ) Επιλέξτε μία χώρα από τη λίστα. Μελετήστε τα σκορ που έχει σε κάθε κατηγορία (οι κατηγορίες αντιστοιχούν στις έξι πολιτισμικές διαστάσεις του Hofstede). Ύστερα, συγκρίνετε την χώρα αυτή με μία άλλη χώρα. Ποιες ομοιότητες ή διαφορές παρατηρείτε ανάμεσα στις δύο χώρες;

Επιπρόσθετο Υλικό

• Dimensionalizing Cultures: The Hofstede Model in Context
• Uncertainty avoidance and facework: A test of the Hofstede model
• Toward Better Understanding for Arabian Culture: Implications Based on Hofstede's Cultural Model
• Measuring Russian culture using Hofstede's dimensions
• Το Διαπολιτισμικό Μάνατζμεντ και η Ανάλυση της Θεωρίας του Geert Hofstede 
• The Influence of High-/Low-Context Culture on Perceived Ad Complexity and Liking
• How Culture Drives Behaviours | Julien S. Bourrelle | TEDxTrondheim
• H θεωρία του Hofstede & τι λέει για τους Έλληνες
• High Context and Low Context Cultures
• Hall's High and Low Context Cultures
• Low and High Context Cultures

• Cross cultural communication | Pellegrino Riccardi | TEDxBergen

Κουίζ Αυτοαξιολόγησης 

Πριν προχωρήσετε στην επόμενη ενότητα, ελέγξτε τις γνώσεις που αποκτήσατε κάνοντας το κουίζ αυτοαξιολόγησης! Στο τέλος του κουίζ πατήστε «Προβολή βαθμολογίας» για να δείτε τη βαθμολογία σας και σε περίπτωση λάθους βλέπετε ποια ερώτηση έχετε απαντήσει λάθος. Εάν η βαθμολογία σας είναι χαμηλή, ανατρέξτε ξανά στο υλικό για μέλετη, μελετήστε το προσεκτικά και επαναλάβετε το κουίζ ώστε να ολοκληρώσετε την ενότητα με επιτυχία! 

8η Ενότητα

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

[The point of my work is to show that culture and education aren’t simply hobbies or minor influences. They are hugely important in the affirmation of differences between groups and social classes and in the reproduction of those differences. Pierre Bourdieu, French sociologist, anthropologist, philosopher and public intellectual, 1930-2002]

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Social Networking, πηγή: http://www.stephendale.com/2013/09/13/social-network-analysis-making-invisible-work-visible/

Στόχος Ενότητας

•  να γνωρίζω την έννοια του πολιτισμικού κεφαλάιου του Bourdieu, του διαπολιτισμικού κεφαλαίου του Pollmann και του κοινωνικού κεφαλάιου του Putnam

Λέξεις-κλειδιά: πολιτισμικό κεφάλαιο, Bourdieu, διαπολιτισμικό κεφάλαιο, Pollmann, κοινωνικό κεφάλαιο, Putnam

Υλικό για Μελέτη

Στην ενότητα εξετάζονται οι έννοιες του πολιτισμικού κεφαλάιου του Bourdieu, του διαπολιτισμικού κεφαλαίου του Pollmann και του κοινωνικού κεφαλάιου του Putnam. Η έννοια του Διαπολιτισμικού κεφαλαίου καθίσταται σημαντική στην κοινωνία της διακινδύνευσης (του μεγαλύτερου ρίσκου, της ρευστότητας, της ανταγωνιστικότητας, των συγκρούσεων και της περιορισμένης προβλεψιμότητας και ελέγχου) (Beck, 1999). Η ηχηρή εμφάνιση εθνικιστικών, τρομοκρατικών και θρησκευτικών εξτρεμιστικών φαινομένων, η άνοδος ενός νέου τύπου ρατσισμού και η αναβίωση εσωτερικών ρατσιστικών εξάρσεων αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνεται η συλλογική νοημοσύνη και συνείδηση απέναντι στο διαφορετικό, το μη οικείο, τον «πολιτισμικά άλλο», τον «ξένο». Ο τύπος αυτός του πολιτισμικού κεφαλαίου αναδεικνύεται και διαμορφώνεται λόγω της παγκόσμιας διαπολιτισμικής διασύνδεσης, της κουλτούρας αλληλοσυσχέτισης μεταξύ διαφορετικών πολιτισμικών ροών και περιβαλλόντων και της διαπερατότητας πολιτισμικών ορίων / πεδίων δράσης.

Πολιτισμικό κεφάλαιο/ Θεωρία του Bourdieu

Σύμφωνα με τους Bourdieu και Passeron, το πολιτιστικό κεφάλαιο μπορεί να οριστεί ως "οι συσσωρευμένες δυνατότητες και ικανότητες της οικογένειας να καλλιεργεί τις περισσότερο εκτιμώμενες κοινωνικά γνώσεις, ευαισθησίες και τρόπους πράξης και έκφρασης, δηλαδή ένα corpus de savoir" (Μυλωνάς, 1991). Με άλλα λόγια, το πολιτιστικό κεφάλαιο είναι "το σύνολο των πνευματικών, κατά κύριο λόγο, στοιχείων, όπως γνώσεις, στάσεις, δεξιότητες, που το νεαρό άτομο αποκτά από το άμεσο οικογενειακό περιβάλλον του και που διαφοροποιείται ανάλογα με την κοινωνική του τάξη" (Πατερέκα, 1986). Το πολιτισμικό κεφάλαιο του Bourdieu διακρίνεται σε τρεις μορφές:

1) την εγγενή ή ενσωματωμένη (embodied), αντιπροσωπεύει τις εσωτερικευμένες, μόνιμες και διαρκείς διαθέσεις (habitus) μέσα στον οργανισμό. Εμφανίζεται ως έμφυτο και αποκτημένο, παρ' όλο που είναι ένα κοινωνικό προϊόν και γι' αυτό θεωρείται ως νόμιμος τύπος του κεφαλαίου. Το να επενδύει κάποιος σε πολιτιστικό κεφάλαιο σημαίνει ότι επενδύει προσωπικά, ότι καλλιεργείται, ότι μετασχηματίζεται, γι' αυτό απαιτείται χρόνος. Η επιβίωση του κεφαλαίου αυτού ξεκινά από τη γέννηση του ατόμου και διαρκεί όσο διαρκεί και ο χρόνος ζωής του κατόχου του. Με άλλα λόγια, το πολιτιστικό κεφάλαιο δεν μπορεί να μεταβιβαστεί με τη μορφή μιας διαθήκης ή μιας δωρεάς από τον κληροδότη στον κληρονόμο, αλλά απαιτεί μαθητεία. Ένα άλλο χαρακτηριστικό αυτού του τύπου κεφαλαίου είναι ότι μπορεί να μετασχηματιστεί, παραδείγματος χάριν, από οικονομικό σε πολιτιστικό.

2) την εξωτερική ή αντικειμενοποιημένη (objectified), πρόκειται για τα υλικά πολιτιστικά αγαθά όπως πχ. οι πίνακες, τα βιβλία που συνιστούν εκφράσεις του πολιτισμικού κεφαλαίου. Είναι άμεσα μεταβιβάσιμα και οικειοποιούνται εύκολα. Ωστόσο, η απόκτησή τους δεν συνεπάγεται και την πραγματική προσέγγιση και κατανόησή τους, οι συνθήκες των οποίων προϋποθέτουν απαραίτητα την ύπαρξη των habitus, δηλαδή των μόνιμων και διαρκών διαθέσεων που διοχετεύει ανεπαίσθητα ένα καλλιεργημένο περιβάλλον.

3) την θεσμοποιημένη (institutionalised), παραπέμπει στο σχολικό κεφάλαιο που είναι επικυρωμένο από τους σχολικούς τίτλους. Το γεγονός ότι οι τίτλοι αυτοί δε μεταβιβάζονται από τους γονείς στα παιδιά δίνει τη δυνατότητα στο σχολείο να αποποιηθεί κάθε ευθύνη και να υποστηρίξει την ισότητα ευκαιριών για όλους στην εκπαίδευση. Στη θεσμοποιημένη μορφή κεφαλαίου παρατηρείται ένα φαινόμενο αναντιστοιχίας. Υπάρχουν άνθρωποι που κατέχουν υψηλό πολιτιστικό κεφάλαιο, όμως μη βεβαιωμένο, καθώς δεν το επικύρωσαν με σχολικούς και ακαδημαϊκούς τίτλους. Συγχρόνως, υπάρχουν άνθρωποι που διαθέτουν επικυρωμένο και βεβαιωμένο κεφάλαιο μέσα από τους εκπαιδευτικούς θεσμούς, όμως, το κεφάλαιο αυτό δεν ανταποκρίνεται στο πολιτιστικό κεφάλαιο που θα περίμενε κανείς να έχουν.

Διαπολιτισμικό κεφάλαιο/ Θεωρία του Pollmann

-Η κουλτούρα αλληλοσυσχέτισης μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών και περιβαλλόντων (π.χ. Μειονοτικές καταστάσεις- μανατζεμεντ/know how)

-Σημαντικός τύπος πολιτισμικού κεφαλαίου λόγω:

• Παγκόσμιας διαπολιτισμικής διασύνδεσης
• Διαπερατότητας πολιτισμικών ορίων / πεδίων δράσης:
• Οι πολιτισμικές συνθήκες παράγονται και αναπαράγονται σε πολλαπλά πεδία – δεν συνδέονται με ένα συγκεκριμένο
• Ανάδειξης/συνύπαρξης πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων/συνδέσεων –Σύμβολο κοινωνικού & οικονομικού στάτους

Το Διαπολιτισμικό Κεφάλαιο (ΔΚ) συνδέεται με άτομα υψηλότερου στάτους, τα οποία διαθέτουν ενσωματωμένα χαρακτηριστικά όπως: α) διαπολιτισμική ικανότητα, β) διαπολιτισμικές επικοινωνιακές δεξιότητες, γ) διαπολιτισμική ευαισθητοποίηση

H επίτευξη του ΔΚ μέσα από:

• Επίγνωση
• Απόκτηση
• Εφαρμογή

Δείκτες- μεταβλητές ΔΚ: α) Γλώσσες, β) Διαπολιτισμικές Σχέσεις και φιλίες (ποιότητα, τι υπόβαθρα), γ) Διαπολιτισμικές Εμπειρίες (τύπος, διάρκεια, τύπος μάθησης), δ) Δράση σε πολλαπλά διαπολιτισμικά πεδία : 1) επιδρούν στη μάθηση και την επίδοση, στην απασχολησιμότητα, κινητικότητα, κοινωνική ζωή και 2) στον τρόπο ανάλυσης των μεγάλων αφηγήσεων (εθνοκεντρισμός, νεοφιλευθερισμός, πολιτειακός πλουραλισμός)

Παράγοντες επηρεασμού ΔΚ: α) Ατομικοί/βιολογικοί παράγοντες – πολιτισμικές πρακτικές (βλ. Habitus), β) Οικογενειακό υπόβαθρο, γ) Σχέση/ταύτιση με ομάδες (εσωτερικές ιεραρχίες, ασύμμετρες σχέσεις) και η δυναμική των ομάδων αυτών (περιθωριακότητα, στερεότυπα), δ) Ικανότητα πολυσυμμετοχικότητας σε ομάδες και δίκτυα (εθνικά, εθνοτικά, πολιτισμικά, θρησκευτικά, κτλ.)

Κοινωνικό κεφάλαιο/ Θεωρία του Putnam

To κοινωνικό κεφάλαιο Putnam  αναφέρεται:

• στη μάθηση που παράγεται σε μια κοινωνία από τυπικές, μη τυπικές και άτυπες δραστηριότητες
• που εμπεδώνονται σε κοινωνικά δίκτυα και αξιοποιούν κανόνες και κοινή στοχοθεσία (Putnam, 2000).

Συνοψίζοντας, με βάση το διαπολιτισμικό κοινωνικό κεφάλαιο δημιουργούνται νέοι κοινωνικοί χώροι (Lefebvre, 1991) σε όλο το φάσμα των πολιτισμικών ανταλλαγών και της παραγόμενης μάθησης (τυπικής,μη τυπικής και άτυπης) που παράγουν ένα διαπολιτισμικό κοινωνικό κεφάλαιο μάθησης μέσα από τη νέα μάθηση, τα δίκτυα διαλόγου και αναστοχαστικής δράσης και τις ροές πολιτισμικής ανταλλαγής (Appadurai 1990). Αυτή η νέα κοινωνική μορφολογία οικοδομεί και μετασχηματίζει τον κοινωνικό ιστό (national building) (Arvanitis, 2006) μέσα από νέες μορφές πολιτισμικής αλληλεπίδρασης και αλληλεγγύης και δυνατότητες δράσης και συμμετοχής πολιτών και μεταναστών στη διαδικασία οικοδόμησης της ίδιας της εθνικής ταυτότητας (Robertson, 1992).

Δραστηριότητες

8α) Παρακολουθήστε το βίντεο, στο οποίο ο David Smerdon, παρουσιάζει την έρευνά του με θέμα: «Πρόσφυγες και Κοινωνικό κεφάλαιο». Τι συμπεράσματα προκύπτουν; Ποιοι παράγοντες του κοινωνικού κεφαλαίου επισημαίνονται; Πώς επηρεάζουν την ζωή των προσφύγων;

8β) Συγκρίνετε τις δύο θεωρίες του κοινωνικού κεφαλαίου του Bourdieu και του Putnam. Ποιες ομοιότητες και ποιες διαφορές διακρίνετε;

8γ) Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα Worlds Value Survey (WVS), το οποίο είναι ένα παγκόσμιο δίκτυο κοινωνικών επιστημόνων. Σε αυτό το δίκτυο, οι επιστήμονες δημοσιεύουν στατιστικές μελέτες τους σχετικά με τις αξίες και το αντίκτυπο τους στην κοινωνική και πολιτική ζωή. Δείτε το Live Cultural map - WVS (1981-2015). Έχοντας επιλέξει μια συγκεκριμένη χώρα, δείτε το βίντεο ξανά. Ποιες αλλαγές παρατηρείτε; Σκεφτείτε ποιοι παράγοντες μπορεί να οδήγησαν σε αυτές τις αλλαγές. Οδηγός πλοήγησης για την ιστοσελίδα WVS:

WVS_20guide.pdf

8δ) Στην παραπάνω ιστοσελίδα Worlds Value Survey, υπάρχει η καρτέλα Online Data Analysis, η οποία περιλαμβάνει στατιστικές μελέτες που έχουν διεξαχθεί σε διάφορες χώρες σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους. Επιλέξτε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο και συγκρίνετε τις μελέτες δύο χωρών που επιθυμείτε. Τι συμπεράσματα προκύπτουν για το σύστημα αξιών που επικρατεί σε κάθε χώρα;

8ε) Σκεφτείτε ποιες αξίες θα θέλατε να μελετήσετε στην Ελλάδα; Στην ιστοσελίδα Atlas υπάρχουν διαδραστικοί πίνακες με στατιστικά στοιχεία από έρευνες που έχουν γίνει σε χώρες της Ευρώπης, όπως η Ελλάδα. Οι έρευνες αυτές απεικονίζουν πόσο σημαντικές είναι διάφορες αξίες για τον κάθε πολιτισμό. Ποιες αξίες μελετήσατε και τι συμπεράσματα προκύπτουν;

Επιπρόσθετο Υλικό

• Habitus, reflexivity, and the realization of intercultural capital: The (unfulfilled) potential of intercultural education

• Πολιτειακός πλουραλισµός και µετασχηµατιστική διαπολιτισµική εκπαίδευση: Αναθεωρώντας το δίπολο "εµείς" και οι "άλλοι"

• Robert D. Putnam on Our Civic Life in Decline​

• On Putnam : Bowling Together - Applying Putnam’s Theories of Community and Social Capital to Public Relations​

• Intercultural Capital Toward the Conceptualization, Operationalization, and
  Empirical Investigation of a Rising Marker of Sociocultural Distinction

• Two Concepts of Social Capital: Bourdieu vs. Putnam​​

Κουίζ Αυτοαξιολόγησης

Πριν προχωρήσετε στην επόμενη ενότητα, ελέγξτε τις γνώσεις που αποκτήσατε κάνοντας το κουίζ αυτοαξιολόγησης! Στο τέλος του κουίζ πατήστε «Προβολή βαθμολογίας» για να δείτε τη βαθμολογία σας και σε περίπτωση λάθους βλέπετε ποια ερώτηση έχετε απαντήσει λάθος. Εάν η βαθμολογία σας είναι χαμηλή, ανατρέξτε ξανά στο υλικό για μέλετη, μελετήστε το προσεκτικά και επαναλάβετε το κουίζ ώστε να ολοκληρώσετε την ενότητα με επιτυχία! 

9η Ενότητα

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
[Υπάρχουν τέσσερις τρόποι, και μόνο τέσσερις τρόποι, με τους οποίους έχουμε επαφή με τον κόσμο. Αξιολογούμαστε και κατηγοριοποιούμαστε με βάση αυτές τις τέσσερις συνθήκες: τι κάνουμε, πώς μοιάζουμε, τι λέμε και πώς το λέμε. Dale Carnegie, Αμερικανός συγγραφέας και προπονητής, 1888-1955]

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Πηγή: Module: Acquiring Intercultural Competence Created by Eugenia Arvanitis & Spyridoula Giaki (2019)

Στόχοι Ενότητας:

α) να κατανοήσω τους όρους «διαπολιτισμική επικοινωνία» και «διαπολιτισμική διαμεσολάβηση» καθώς και τους σκοπούς και τις βασικές αρχές που διέπουν τον κάθε όρο αντίστοιχα,

β) να γνωρίσω στρατηγικές και μοντέλα της διαπολιτισμικής επικοινωνίας και διαπολιτισμικής διαμεσολάβησης

Λέξεις-κλειδιά: διαπολιτισμική επικοινωνία, διαπολιτισμική διαμεσολάβηση, βασικές αρχές, στρατηγικές, μοντέλα  

Υλικό για Μελέτη 

Στην ενότητα αυτή μαθαίνουμε για τη διαπολιτισμική επικοινωνία (intercultural communication) και τη διαπολιτισμική μεσολάβηση(intercultural mediation). Αρχικά, τι ορίζεται ως διαπολιτισμική επικοινωνία; Παρακάτω παρατίθενται τρεις ορισμοί της διαπολιτισμικής επικοινωνίας: 

• Ως διαπολιτισμική επικοινωνία ορίζεται η διαπροσωπική επικοινωνία μεταξύ πληθυσμών με διαφορετικά κοινωνικοοικονομικά συστήματα όπου «διαφορετικές συμπεριφορές και δεξιότητες εφαρμόζονται σε διαφορετικά πλαίσια και καταστάσεις» (Spitzberg & Cupach,1984:90).
• Η διαπολιτισμική επικοινωνία «διαμορφώνει πολιτιστικές αξίες, πεποιθήσεις και συμπεριφορές των ατόμων και καθοδηγεί τη συμπεριφορά τους» (Fan, 2000:4).
• Ο πολιτισμός μπορεί να θεωρηθεί ως μέσο επικοινωνίας (Hall, 1959). Οι πολιτισμικές διαφορές μπορεί να επηρεάσουν τη διαδικασία διαπολιτισμικής επικοινωνίας και μπορεί να οδηγήσουν σε εσφαλμένη αντίληψη, παρερμηνεία και παρεξήγηση (Boyacigiller et al. 2003).

Η διαπολιτισμική επικοινωνία σκοπεύει: 

- να καθορίσει τη βάση της διαπολιτισμικής ανταλλαγής,

- να εγκαταλείψει πολιτιστικά στερεότυπα, 

-να αναζητήσει την αρχή της διαπολιτισμικής διαπραγμάτευσης,

-να επαναπροσδιορίσει τον πολιτισμό του υποκειμένου και να γνωρίσει άλλους πολιτισμούς.

Βασικές αρχές της διαπολιτισμικής επικοινωνίας 

Ολοένα και πιο σημαντική γίνεται η ανάγκη επίτευξης αποτελεσματικής διαπολιτισμικής επικοινωνίας. Ο Escoffier (1991: 71) καθορίζει τον παρακάτω οδηγό για τη διεξαγωγή διαπολιτισμικού διαλόγου:

1. Τίποτα δεν είναι αμετάβλητο. Όταν ξεκινά ένας διάλογος, κάποιος πρέπει ενδεχομένως να είναι ανοιχτός για αλλαγή.
2.  Δεν υπάρχουν καθολικές θέσεις. Όλα υπόκεινται σε κριτική.
3. Πρέπει να μάθουμε να αποδεχόμαστε τη σύγκρουση και την πιθανότητα να βλάψει τα συναισθήματά μας.
4. Υπάρχει μια συγκεκριμένη διαστροφή στην ιστορία που έχουμε διδαχθεί. Οι ταυτότητές μας έγιναν σε αντίθεση με εκείνες των άλλων.
5. Τίποτα δεν είναι κλειστό. Οποιαδήποτε ερώτηση μπορεί να ανοίξει ξανά.

Στρατηγικές διαπολιτισμικής επικοινωνίας 

Πηγή: Time Project

Ο κύκλος της διαπολιτισμικής επικοινωνίας 

Πηγή: ReCulm Project

Στη συνέχεια, θα μελετήσουμε τι σημαίνει διαπολιτισμική διαμεσολάβηση (intercultural mediation) και ποιος είναι ο σκοπός και οι αξίες της. Σύμφωνα με την Αρβανίτη (2014), η διαπολιτισμική διαμεσολάβηση φέρνει στο προσκήνιο ένα ευρύ φάσμα θεμάτων που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονες κοινωνίες με έναν πολύπλευρο, συμπεριληπτικό και ενδιαφέροντα τρόπο. Στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, η (δια) πολιτισμική διαμεσολάβηση συνδέεται με την εισροή μεταναστών και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα κοινωνικά ιδρύματα και οι επαγγελματίες να προσαρμόσουν τις παρεμβάσεις τους σε συγκεκριμένες ανάγκες ένταξης ή διευθέτησης. Συνδέεται επίσης με τον αποκλεισμό και την περιθωριοποίηση που επηρεάζουν τις κοινωνικά αποκλεισμένες ομάδες (ειδικά τους μετανάστες) και τον επείγοντα περιορισμό του κοινωνικού κατακερματισμού που καταλήγει σε συγκρούσεις και βία (οικιακές, εθνοτικές κ.λπ.). Η διαπολιτισμική διαμεσολάβηση θεωρείται συστηματική απόκριση στην ασφαλή πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες (Αρβανίτη, 2014).

Ένας ολιστικός ορισμός της διαπολιτισμικής διαμεσολάβησης δίνεται από τον Gimenez (1997: 147, όπως αναφέρεται στο Valero-Garcés: 82) και τον ορίζει ως:

«Ένας τρόπος παρέμβασης τρίτων που πραγματοποιείται σε κοινωνικές καταστάσεις που χαρακτηρίζονται από σημαντική πολυπολιτισμικότητα. Αυτή η παρέμβαση προσανατολίζεται στην επίτευξη της αναγνώρισης των «άλλων» και της συμφιλίωσης των μερών, της επικοινωνίας και της αμοιβαίας κατανόησης, της μάθησης και της ανάπτυξης της συνύπαρξης, της ρύθμισης των συγκρούσεων και της θεσμικής προσαρμογής των κοινωνικών παραγόντων και θεσμών που είναι εθνοπολιτισμικά διαφορετικοί».

Βασικές αρχές της διαπολιτισμικής διαμεσολάβησης

Ο Jon Townsend (2002) περιγράφει τις ακόλουθες πέντε διαπολιτισμικές αρχές και πρακτικές διαμεσολάβησης, οι οποίες δημιουργούν έναν λειτουργικό διαπολιτισμικό χώρο αμοιβαίας κατανόησης, ενσυναίσθησης και συνεργατικού ήθους χρησιμοποιώντας πολιτισμικά κατάλληλες συμπεριφορές. Αυτές οι αρχές είναι, όπως καταγράφει η Αρβανίτη (2014:108):

1. Ευελιξία, δηλαδή η «διανοητική ελαστικότητα» που επιτρέπει στους διαμεσολαβητές «να συμμετέχουν και εκτός από το πολιτιστικό περιβάλλον στο οποίο έχουν εισέλθει». Τα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με αυτήν την αρχή είναι θαύματα, δέος ή δημιουργικότητα.
2. Ανοχή, δηλαδή η ικανότητα να αντισταθούμε στις επιπτώσεις της προκατάληψης σε σχέση με τις απόψεις, τις πεποιθήσεις και τις πρακτικές άλλων. «Η διαφάνεια, η ενσυναίσθηση και η εθνο-σχετική αποτίμηση» είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με αυτήν την αρχή.
3. Ελπίδα, δηλαδή η ικανότητα να ενεργεί ως θετικό πρότυπο που παρέχει μονοπάτια στους συμμετέχοντες για να εισέλθουν σε ένα μετασχηματιστικό ταξίδι εξερεύνησης του άγνωστου και του μη οικείου.
4. Σεβασμός και αμοιβαιότητα, που «επιτρέπει στον διαμεσολαβητή να συνειδητοποιήσει ότι η διαδικασία είναι διαπραγματεύσιμη» με βάση έναν αμοιβαίο και ανακλαστικό διάλογο. Προκειμένου να αναγνωρίσουμε και να κατανοήσουμε τις πολιτιστικές πεποιθήσεις και αξίες των συμμετεχόντων, τα πολιτιστικά / επικοινωνιακά πρωτόκολλα δέσμευσης πρέπει να καταστούν σαφή και να συζητηθούν από όλα τα μέρη που συμμετέχουν σε ένα περιεκτικό πλαίσιο, το οποίο εκτιμά και αντανακλά τις πολιτιστικές ανάγκες και αξίες των μερών.
5. Ιδιαιτερότητα στη μάθηση, δηλαδή η ικανότητα και η προθυμία να μάθουν «για τον εαυτό τους, για τους άλλους, για το πώς βλέπουν οι άλλοι τους εαυτούς τους». Οι διαμεσολαβητές χρησιμεύουν ως γέφυρα μεταξύ του δικού τους κόσμου ζωής και των ιστοριών ζωής και των πολιτισμών των άλλων. Επίσης, θέλουν να μάθουν «γιατί» και «πώς».

Σε αυτό το σημείο, μελετήστε τα παρακάτω άρθρα για να κατανοήσετε τις στρατηγικές και τα μοντέλα της διαπολιτισμικής διαμεσολάβησης καθώς και τα χαρακτηριστικά που διακρίνουν έναν διαμεσολαβητή.

• The Intercultural Mediation: A Transformative Journey of Learning and Reflexivity
• Intercultural Mediation in Europe. Narratives of Professional Transformation
• Being an Intercultural Mediator: A transformative journey of learning and reflective practice in lived social spaces
   

Αφού μελετήσετε το παραπάνω υλικό, παρουσιάστε τις πληροφορίες που συγκεντρώσατε.

Δραστηριότητες

9α) Ποια είναι τα χαρακτηριστικά που θα πρέπει να έχει ένας διαμεσολαβητής; Απαντήστε γραπτά σε ένα κείμενο Word (150-300 λέξεις).

9β) Ποιες από τις στρατηγικές διαπολιτισμικής επικοινωνίας εφαρμόζετε προκειμένου να επικοινωνήσετε με ανθρώπους από διαφορετικούς πολιτισμούς;

9γ) Παρακολουθήστε την ομιλία με θέμα: 'Cultural difference in business' της Valeria Hoeks, η οποία παρουσιάζει χαρακτηριστικά επικοινωνίας της κινέζικης κουλτούρας. Συγκρίνετε αυτά τα χαρακτηριστικά με το δικό σας τρόπο επικοινωνίας και κουλτούρας. Υπάρχουν ομοίοτητες ή διαφορές;

9δ) Πατήστε στο σύνδεσμο και κάντε το τεστ προσωπικότητας. Συζητήστε τα αποτελέσματα.

Επιπρόσθετο Υλικό

• The project Train Intercultural Mediators for a Multicultural Europe (TIME)
• The SONETOR project, «Training of Cultural Mediators utilising new Social Networking Software»
• Effects of an Intercultural Communication Course in Developing Intercultural Sensitivity
• International Students from Melbourne Describing Their Cross-Cultural Transitions Experiences: Culture Shock, Social Interaction, and Friendship Development
• Student Attitude to Intercultural Communication and Intercultural Interaction in Social Networks
• Mediating across Difference: Oceanic and Asian Approaches to Conflict Resolution

Κουίζ Αυτοαξιολόγησης

Πριν προχωρήσετε στην επόμενη ενότητα, ελέγξτε τις γνώσεις που αποκτήσατε κάνοντας το κουίζ αυτοαξιολόγησης! Στο τέλος του κουίζ πατήστε «Προβολή βαθμολογίας» για να δείτε τη βαθμολογία σας και σε περίπτωση λάθους βλέπετε ποια ερώτηση έχετε απαντήσει λάθος. Εάν η βαθμολογία σας είναι χαμηλή, ανατρέξτε ξανά στο υλικό για μέλετη, μελετήστε το προσεκτικά και επαναλάβετε το κουίζ ώστε να ολοκληρώσετε την ενότητα με επιτυχία!

10η Ενότητα

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

[Οφείλουμε να πιστεύουμε ότι είμαστε ένα από τα φύλλα ενός δέντρου, και ότι το δέντρο αυτό είναι ολόκληρη η ανθρωπότητα. Δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς τους άλλους, χωρίς το δέντρο. Pablo Casals, Ισπανός τσελίστας και μουσικός, 1876-1973]

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Στόχοι Ενότητας:

α) να κατανοήσω τον όρο διαπολιτισμική επικοινωνιακή ικανότητα 

β) να γνωρίζω το διαπολιτισμικό μοντέλο των Spitzberg και Cupach, τα μοντέλα διαπολιτισμικής επικοινωνιακής ικανότητας του Byram (1997) και του Meyer (1991) και το μοντέλο διαπολιτισμικής ευαισθησίας του Bennett

γ) να προτείνω στρατηγικές ανάπτυξης διαπολιτισμικής ικανότητας

Λέξεις-κλειδιά: διαπολιτισμική επικοινωνιακή ικανότητα, διαπολιτισμικό μοντέλο των Spitzberg και Cupach, μοντέλο διαπολιτισμικής ευαισθησίας του Bennett, μοντέλα διαπολιτισμικής επικοινωνιακής ικανότητας του Byram (1997) και του Meyer (1991), διαπολιτισμική ενσυναίσθηση, διαπολιτισμική επικοινωνία,στρατηγικές ανάπτυξης  

Υλικό για Μελέτη

Στην ενότητα αυτή θα διερευνήσουμε τον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσεται η διαπολιτισμική επικοινωνιακή ικανότητα. Σύμφωνα με τον John M. Wiemann (1977), καθηγητής στο τομέα της επικοινωνίας, ως επικοινωνιακή ικανότητα ορίζεται «η ικανότητα ενός αλληλεπιδρώντα να επιλέγει ανάμεσα σε διαθέσιμες επικοινωνιακές συμπεριφορές με στόχο την επίτευξη των διαπροσωπικών του στόχων κατά τη διάρκεια μιας αλληλεπίδρασης, διατηρώντας παράλληλα το πρόσωπο και τη γραμμή των έτερων συνομιλητών του εντός των περιορισμών που θέτει η κατάσταση».

Διαπολιτισμικό μοντέλο των Spitzberg και Cupach (1984)

Το μοντέλο των Brian Spitzberg και William Cupach (1984) δίνει έμφαση στην επικοινωνιακή ικανότητα ως συμπεριφορά που διαφέρει ανάλογα με το πλαίσιο. Το μοντέλο αυτό περιλαμβάνει τέσσερα στάδια διαπολιτισμικής επικοινωνιακής ικανότητας: α) τον γνωσιακό τομέα, β) τον τομέα συναισθήματος, γ) τον ψυχοκινητικό τομέα και δ) τον καταστασιακό τομέα.

Model of intercultural competence, Spitzberg & Cupach (1984), πηγή: https://www.slideserve.com/kalin/intercultural-communication-competence

• Γνωσιακός τομέας: Αναφέρεται στο επίπεδο πολιτισμικής γνώσης που κατέχει ένα άτομο σχετικά με την ομάδα με την οποία έρχεται σε επαφή ή με ένα μεμονωμένο άλλο άτομο. Για παράδειγμα, το να αγγίζει κανείς το κεφάλι ενός παιδιού ή το να δείχνει τις πατούσες του σε άλλους θεωρείται πολιτισμικά ακατάλληλο στην Ταϋλάνδη, όμως οι ίδιες συμπεριφορές θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές στην Αυστραλία.
• Συναισθηματικός τομέας: Αφορά τις συναισθηματικές πτυχές ενός ατόμου που βρίσκεται σε μια επικοινωνιακή κατάσταση, όπως σε φόβο, αρέσκεια, δυσαρέσκεια, θυμό ή πίεση. Τα συναισθήματα επηρεάζουν το κίνητρο που έχει κάποιος για να επικοινωνήσει με άτομα διαφορετικών πολιτισμών. Παραδείγματος χάριν, ορισμένοι άνθρωποι είναι πιο πρόθυμοι να πλησιάσουν αγνώστους και να εισέλθουν σε μια διαπολιτισμική συζήτηση, ενώ άλλοι είναι περισσότερο νευρικοί σχετικά με την επικοινωνία με «ξένους».
• Ψυχοκινητικός τομέας: Αποτελεί την ουσιαστική ενεργοποίηση του γνωσιακού και του συναισθηματικού τομέα. Περιστρέφεται γύρω από την ικανότητα χρήσης λεκτικών και μη λεκτικών κωδίκων για την μετάδοση μηνυμάτων κατά την διάρκεια μιας αλληλεπίδρασης, αλλά και γύρω από τον βαθμό στον οποίο μπορεί κανείς να μεταδώσει αυτά τα μυνήματα με κατάλληλο πολιτισμικά τρόπο. Όταν εισερχόμαστε σε επικοινωνία με άλλους, αναλαμβάνουμε συγκεκριμένους ρόλους.
• Καταστασιακός τομέας: Αναφέρεται στο πραγματικό πλαίσιο εντός του οποίου λαμβάνει χώρα η επικοινωνία και περιλαμβάνει το περιβαλλοντικό πλαίσιο, την όποια προηγούμενη επαφή μεταξύ των αλληλεπιδρώντων και την όποια διαφορά κοινωνικής θέσης. Για παράδειγμα, ο βαθμός επισημότητας στην επιλογή λέξεων ποικίλλει ανάλογα με την θέση στην ιεραρχία και την σχέση μεταξύ των συνομιλητών. Στην Κίνα, τα παιδιά δεν αντιμιλούν στους γονείς ή δασκάλους τους αλλά τους σέβονται και τους υπακούν. Στους δυτικούς πολιτισμούς δεν συμβαίνει το ίδιο.

Μοντέλα διαπολιτισμικής επικοινωνιακής ικανότητας του Byram (1997) και του Meyer (1991)

Σύμφωνα με τον Byram (1997), το άτομο που έχει αναπτύξει τη διαπολιτισμική επικοινωνιακή ικανότητα, είναι ικανό να αναπτύσσει σχέσεις ενώ μιλάει μια ξένη γλώσσα, να επικοινωνεί αποτελεσματικά, να λαμβάνει υπόψη του όχι μόνο τις δικές του απόψεις και ανάγκες αλλά και του συνομιλητή του, να λειτουργεί ως μεσολαβητής σε αλληλεπιδράσεις μεταξύ ατόμων με διαφορετικά υπόβαθρα και να αναπτύσσει συνεχώς επικοινωνιακές δεξιότητες. Προκειμένου, λοιπόν, το άτομο να αποκτήσει διαπολιτισμική επικοινωνιακή ικανότητα, ο Byram υποστηρίζει ότι το άτομο είναι απαραίτητο να αναπτύξει τις παρακάτω δεξιότητες: 

Πηγή: http://www.reculm.eu/

O Meyer (1991) περιγράφει στο παρακάτω μοντέλο του τα στάδια από τα οποία περνάει το άτομο που μαθαίνει μια ξένη γλώσσα κατά την απόκτηση της διαπολιτισμικής επικοινωνιακής ικανότητας: 

Πηγή: http://www.reculm.eu/

Μοντέλο διαπολιτισμικής ευαισθησίας του Bennett (1993)

Ο Bennett (1993) δημιούργησε το μοντέλο διαπολιτισμικής ευαισθησίας σύμφωνα με το οποίο υπάρχουν έξι στάδια που περιγράφουν κατά πόσο ένα άτομο ή ακόμα και ένα ολόκληρο έθνος είναι «ανοικτό» προς την διαπολιτισμική διαφορά που εμφανίζει ένα άλλο άτομο ή ένα άλλο έθνος αντίστοιχα. Τα στάδια είναι τα εξής: 

1. Άρνηση (denial): Το στάδιο αυτό βασίζεται στην αντίληψη ότι ο πολιτισμός ενός
   ατόμου είναι ο μόνος πραγματικός πολιτισμός. Σε αυτό το στάδιο, το άτομο αντιμετωπίζει τον «άλλον» ως «ξένο» και όχι ως «οικείο».
2. Άμυνα (defense): Κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου, τα άτομα συχνά αισθάνονται ότι ο πολιτισμός τους είναι ο μόνος καλός πολιτισμός. Επίσης, τα άτομα που βρίσκονται ορισμένες φορές σε αυτό το στάδιο αισθάνονται ότι απειλούνται από τις διαφορές των άλλων πολιτισμών και τείνουν να είναι πολύ επικριτικοί απέναντι στις συμπεριφορές ανθρώπων από διαφορετικούς λαούς, διαχωρίζοντας αυτές τις συμπεριφορές σε επιθυμητές και ανεπιθύμητες ανάλογα με το βαθμό ομοιότητάς τους με το δικό τους πολιτισμό.
3. Ελαχιστοποίηση (minimization): Τα άτομα αρχίζουν να ανακαλύπτουν ότι έχουν κοινά χαρακτηριστικά με άτομα που προέρχονται από άλλους λαούς. Ειδικότερα, αναγνωρίζουν ότι όλοι είναι άνθρωποι που έχουν κοινά φυσικά χαρακτηριστικά: την ανάγκη για φαγητό, την ανάγκη χρημάτων για επιβίωση, το θάνατο κ.ά.
4. Αποδοχή (acceptance): Σε αυτό το στάδιο, τα άτομα αναγνωρίζουν και σέβονται τις διαφορετικές πολιτισμικές αξίες και συμπεριφορές που υιοθετούν την εξής στάση: «Δεν είναι καλό ή κακό, απλά είναι διαφορετικό!». Αντιλαμβάνονται, δηλαδή, ότι ο πολιτισμός τους είναι ένας από τους πολλούς πολιτισμούς που υπάρχουν στον κόσμο.
5. Προσαρμογή (adaptation): Τα άτομα γίνονται περισσότερο ικανά στον τρόπο με τον οποίο θα επικοινωνήσουν με τον «άλλον» έχοντας αναπτύξει την ενσυναίσθηση. Βλέπουν τον κόσμο μέσα από τα μάτια του «άλλου» και προσαρμόζουν τη συμπεριφορά τους με τέτοιον τρόπο ώστε η επικοινωνία τους με τον «άλλον» να είναι αποτελεσματική.
6. Ενσωμάτωση (integration): Τα άτομα λειτουργούν ως «μεσολαβητές» βοηθώντας άλλα άτομα, όπως γονείς και φίλους, να κατανοήσουν τους διαφορετικούς πολιτισμούς. Επιπλέον, προωθούν την ενότητα των πολιτισμών, διότι έχουν τη δυνατότητα να βγαίνουν από τη δική τους κοσμοθεωρία, να αποκτούν διαφορετικές πολιτισμικές εμπειρίες και να «βιώνουν» τον άλλον πολιτισμό.
   

   Πηγή: http://meldye.weebly.com/what-is-dmis.html

    

Μελετήστε το παρακάτω άρθρο με τίτλο 'Intercultural sensitivity in cross-cultural settings: The case of university students in Italy and Greece' των Arvanitis, Bertozzi και Armaos. Στην έρευνα αυτή, οι ερευνητές εφαρμόζουν την κλίμακα διαπολιτισμικής ευαισθησίας των Chen και Starosta (2000).

Paper_20ARVANITI_20et_20al_JUNE17_3ea.pdf

Ο ρόλος της ενσυναίσθησης στη διαπολιτισμική επικοινωνία

Η διαπολιτισμική ενσυναίσθηση αποτελεί τον καθρέφτη που αντικατοπτρίζει την κατανόηση κάποιου να αντιληφθεί την συναισθηματική κατάσταση των ανθρώπων ενός «πολιτισμού – στόχου» έτσι ώστε να περιορίσει τα ψυχολογικά εμπόδια που έχουν προκληθεί από αυτόν τον πολιτισμό (Ζhu, 2011). Ο Broome (1991) αναφέρει χαρακτηριστικά: «Μια αλληλεπίδραση που χαρακτηρίζεται από ενσυναίσθηση οδηγεί σε κάτι περισσότερο από την απλή εμβάθυνση την κατανόησης τους ενός για τον άλλον – οδηγεί στη δημιουργία ενός μοναδικού συνόλου που αντικατοπτρίζει μια συγχώνευση των τρόπων που τα άτομα εκλαμβάνουν το ένα για το άλλο».M

• Μετρήστε την διαπολιτισμική ευαισθησία σας σύμφωνα με την Κλίμακα Διαπολιτισμικής Ευαισθησίας. Συζητήστε τα αποτελέσματα με τους συμφοιτητές σας.

Στρατηγικές ανάπτυξης ενσυναίσθησης

1. Αναζήτηση ομοιοτήτων μεταξύ ατόμων και πολιτισμών
2. Απαλλαγή από στερεότυπα και προκαταλήψεις
3. Υιοθέτηση διαπολιτισμικής ευαισθησίας και πολιτισμικού σχετικισμού

-Πολιτισμικός σχετικισμός: ο βαθμός στον οποίο ένα άτομο κρίνει έναν άλλο πολιτισμό βάσει του πλαισίου του

Σε αυτό το σημείο, μελετήστε το άρθρο 'Preservice teachers' intercultural competence: A comparative study of teachers in Switzerland and Turkey' των Polat και Barka (2014). Συζητήστε τα ευρήματα της παραπάνω έρευνας.

Research_20on_20Intercultural_20competence.pdf

Δραστηριότητες 

10α) Θεωρείτε την ενσυναίσθηση μέσο επικοινωνίας ικανό να γεφυρώσει τα πολιτισμικά χάσματα; Τι στρατηγικές μπορεί να εφαρμόσουν οι διαπολιτισμικοί συνομιλητές προκειμένου να αναπτύξουν ενσυναίσθηση σε μια αρχική συνάντηση; Πώς σχετίζεται η ενσυναίσθηση με τη γνώση, το συναίσθημα και τη συμπεριφορά; Απαντήστε γραπτά σε ένα κείμενο Word (250-300 λέξεις).

10β) Με ποιον τρόπο αναπτύσσουμε επαρκή διαπολιτισμική επικοινωνιακή ικανότητα ώστε να εξασφαλίσουμε μεγαλύτερη επιτυχία από ό,τι αποτυχία όταν επικοινωνούμε με πολιτισμικά διαφορετικούς άλλους; Σκεφτείτε διάφορους τρόπους ανάπτυξης διαπολιτισμικής επικοινωνιακής ικανότητας και συζητήστε τους με τον διπλανό σας.

10γ) Μελετήστε τα στάδια ανάπτυξης της ενσυναίσθησης στην προσχολική ηλικία του Hoffman και στη συνέχεια σχεδιάστε 8 δραστηριότητες με βάση το μοντέλο της Νέας μάθησης.

10δ) Μελετήστε την έρευνα που έκαναν τέσσερις ερευνητές σε διάφορα σχολεία στη Γεωργία. Στη συνέχεια, με βάση το μοντέλο των σχεδιάστε ένα ερωτηματολόγιο με σκοπό να ερευνήσετε κατά πόσο έχουν αναπτύξει την διαπολιτισμική ικανότητα οι μαθητές στα ελληνικά σχολεία. Αν επιθυμείτε να διεξάγετε μια μικρή έρευνα, αναζητείστε ένα σχολείο στην περιοχή σας και μοιράστε το ερωτηματολόγιο. Τι συμπεράσματα προκύπτουν από την έρευνά σας;

10ε) Σε ένα φύλλο χαρτί τραβήξτε μία οριζόντια και μία κάθετη γραμμή, σχηματίζοντας τέσσερα τεταρτημόρια. Στο επάνω αριστερά τεταρτημόριο, γράψτε τα ονόματα των ατόμων που είναι συγγενείς σας (π.χ. σύζυγος, παιδιά κ.λπ.). Στο επάνω δεξιά τεταρτημόριο, γράψτε τα ονόματα των ανθρώπων που αγαπάτε (π.χ. γονείς, φίλους, παιδιά, ξαδέλφια κ.λπ.). Αναφέρετε όσα άτομα είναι αγαπητά προς εσάς. Στο κάτω αριστερά τεταρτημόριο, σημειώστε δύο έως πέντε μικρά, φορητά πράγματα που έχουν αξία για εσάς.Αντικείμενα δηλαδή που χωρούν σε μια τσέπη ή μια βαλίτσα (π.χ. ένα βιβλίο, κοσμήματα, φωτογραφίες κ.λπ.). Τέλος, στο κάτω δεξιά τεταρτημόριο σημειώστε πράγματα που είναι πολύ μεγάλα και δύσκολα να μετακινηθούν μαζί σας (π.χ. ένα σπίτι, ένα αυτοκίνητο, ένα αγαπημένο πάρκο κ.λπ.). Μη βιαστείτε να συμπληρώσετε τα τετράγωνα. Υποθέστε ότι στη χώρα σας ξεσπά πόλεμος και αναγκάζεστε να μετακινηθείτε σε άλλη χώρα προκειμένου να επιβιώσετε. Αφού τα συμπληρώσετε βάλτε ένα Χ στο κάτω δεξιά τεταρτημόριο, διότι τα πράγματα που περιέχει δεν θα μπορέσετε να τα πάρετε μαζί σας. Τώρα ξεκινήστε να διαβάζετε ένα ένα τα πρόσωπα και αντικείμενα που έχετε γράψει στα υπόλοιπα τεταρτημόρια. Πώς θα τους /τα αποχαιρετούσατε και ποια συναισθήματα βιώνετε;

10στ) Σε ποιο στάδιο διαπολιτισμικής ευαισθησίας σύμφωνα με το μοντέλο του Bennett (1993) πιστεύετε ότι βρίσκεστε και γιατί;

10ζ) Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι έχετε αναπτύξει τις επικοινωνιακές δεξιότητες που περιγράφει στο μοντέλο του ο Byram (1997);

Επιπρόσθετο Υλικό 

• Διαπολιτισμική ευαισθητοποίηση των φοιτητών Προσχολικής Εκπαίδευσης: Μια συγκριτική διερεύνηση
• Intercultural Competence

• From Intercultural Awareness to Intercultural Empathy

• Promoting Intercultural Competence of Thai University Students through Role-Play

• Authentic Materials and Tasks as Mediators to Develop EFL Students’ Intercultural Competence

• An Examination of Chen and Starosta’s Model of Intercultural Sensitivity in Germany and United States

• Intercultural competence for all – Council of Europe

• Intercultural Activities: Building trust and reciprocity among Greek teachers

• Interactive Methods for Teaching about Cultural Differences

• Free Intercultural Competence Development Materials
  
   

​Κουίζ Αυτοαξιολόγησης

Πριν προχωρήσετε στην επόμενη ενότητα, ελέγξτε τις γνώσεις που αποκτήσατε κάνοντας το κουίζ αυτοαξιολόγησης! Στο τέλος του κουίζ πατήστε «Προβολή βαθμολογίας» για να δείτε τη βαθμολογία σας και σε περίπτωση λάθους βλέπετε ποια ερώτηση έχετε απαντήσει λάθος. Εάν η βαθμολογία σας είναι χαμηλή, ανατρέξτε ξανά στο υλικό για μέλετη, μελετήστε το προσεκτικά και επαναλάβετε το κουίζ ώστε να ολοκληρώσετε την ενότητα με επιτυχία! 

11η Ενότητα

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

[Let us then suppose the mind to be, as we say, white paper, void of all characters, without any ideas: How comes it to be furnished? Whence comes it by that vast store which the busy and boundless fancy of man has painted on it with an almost endless variety? Whence has it all the materials of reason and knowledge? To this I answer, in one word, from EXPERIENCE. John Locke, English philosopher, 1632–1704]

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Learning by Design, πηγή: από το βιβλίο της Νέας Μάθησης των Bill Cope και Mary Calantzis (2012)

Στόχοι Ενότητας:

α) να κατανοήσω τον όρο «διαφοροποιημένη παιδαγωγική» και τον σκοπό της

β) να αναπτύξω δραστηριότητες με βάση το παιδαγωγικό πλαίσιο της Μάθησης μέσω Σχεδιασμού

Λέξεις-κλειδιά: διαφοροποιημένη παιδαγωγική, Μάθηση μέσω σχεδιασμού, γνωσιακό ρεπερτόριο,πολιτισμικά ανταποκρινόμενη παιδαγωγική 

Υλικό για Μελέτη

Διαφοροποιημένη παιδαγωγική: Τι σημαίνει και με ποιον τρόπο εφαρμόζεται στην εκπαίδευση;

Η διαφοροποιηµένη παιδαγωγική είναι µια παιδαγωγική που είναι επικεντρωµένη στις ίδιες τις διαδικασίες µάθησης, δηλαδή στους τρόπους µε τους οποίους µαθαίνουν τα διαφορετικά άτοµα, και όχι στα αποτελέσµατα της µάθησης. Στόχος της είναι η διαµόρφωση ενός ευέλικτου πλαισίου που να επιτρέπει στον καθένα να χρησιµοποιεί τις δικές του µαθησιακές διαδροµές, τους δικούς του τρόπους και στρατηγικές κατάκτησης γνώσεων και απόκτησης δεξιοτήτων, τη δική του ιδιαίτερη «νοηµοσύνη» . Είναι µια µορφή εξατοµικευµένης παιδαγωγικής που στοχεύει στην αντιµετώπιση της σχολικής αποτυχίας και αντιτίθεται στο µύθο της οµοιογένειας και στην άποψη ότι όλοι µπορούν να µάθουν τα ίδια πράγµατα µε τον ίδιο τρόπο και, εποµένως, ότι µια κοινή για όλους παιδαγωγική προσέγγιση διασφαλίζει την ισότητα.

Το παιδαγωγικό και θεωρητικό πλαίσιο «Μάθηση μέσω Σχεδιασμού» (Learning by Design), το οποίο ανέπτυξαν οι Bill Cope και Mary Kalantzis, αποβλέπει κυρίως στην ανάδειξη του εκπαιδευτικού ως σχεδιαστή μαθησιακών εμπειριών και διδακτικών ενοτήτων μέσα από τη διαφοροποίηση του παιδαγωγικού σχεδιασμού λαμβάνοντας υπόψη επιστημονικά δεδομένα και μετρήσιμα μαθησιακά αποτελέσματα. Στόχος είναι η εξειδίκευση του υπάρχοντος προγράμματος σπουδών, ώστε να καλύψει με διαφοροποιημένη παιδαγωγική (σύνθεση και μετασχηματισμό μαθησιακών ρεπερτορίων ή γνωσιακών διαδικασιών) τις ανάγκες των μαθητών του. Παράλληλα η προσέγγιση αυτή λαμβάνει υπόψη και αντιμετωπίζει πολύ πιο αποτελεσματικά την μαθησιακή ετερογένεια (το βιόκοσμο των μαθητών) και την κοινωνικο-πολιτισμική διαφοροποίηση του μαθητικού πληθυσμού.

Σύμφωνα με αυτό το πλαίσιο, υπάρχουν τέσσερις βασικές γνωσιακές διαδικασίες ή μέθοδοι εμπλοκής στη διαδικασία απόκτησης γνώσεων. Οι τέσσερις αυτές διαδικασίες σχηματίζουν ένα γνωσιακό ρεπερτόριο, δηλαδή ένα συνδυασμό μεθόδων τις οποίες χρησιμοποιούμε για να αποκτήσουμε γνώσεις.

Πηγή: από το βιβλίο της Νέας Μάθησης των Bill Cope και Mary Calantzis (2012)

Βιωματική μάθηση…

-το γνωστό: οι μαθητές αναστοχάζονται τις εμπειρίες , τα ενδιαφέροντά τους και τις απόψεις τους.

-το νέο: οι μαθητές παρατηρούν ή συμμετέχουν σε άγνωστεςμαθησιακές καταστάσεις και εμβαπτίζονται σε νέες καταστάσεις ή περιεχόμενο.

Εννοιολόγηση…

-με ορολογία: οι μαθητές ομαδοποιούν πράγματα σε κατηγορίες, εφαρμόζουν κριτήρια κατηγοριοποίησης των όρων και τους ορίζουν.

-με θεωρία: οι μαθητές κάνουν γενικεύσεις χρησιμοποιώνταςτις έννοιες, και συνδέουν τους όρους σε εννοιολογικούς χάρτες ή θεωρίες.

Ανάλυση…

-με λειτουργικό τρόπο: οι μαθητές αναλύουν λογικές συνδέσεις, σχέσεις αιτίου-αποτελέσματος, δομές και λειτουργίες.

-με κριτικό τρόπο: οι μαθητές αξιολογούν τις δικές τους απόψεις, ενδιαφέροντα και κίνητρα, καθώς και των άλλων ανθρώπων.

Εφαρμογή…

-με κατάλληλο τρόπο: οι μαθητές εφαρμόζουν τη νέα μάθηση σε πραγματικές καθημερινές καταστάσεις και δοκιμάζουν την εγκυρότητά των καταστάσεων αυτών.

-με δημιουργικό τρόπο: οι μαθητές κάνουν μια παρέμβαση στον κόσμο που ζουν, η οποία είναι καινοτόμα και δημιουργική ή μεταφέρουν αυτό που έμαθαν σε διαφορετικά περιβάλλοντα/καταστάσεις.

Μελετήστε τα παρακάτω άρθρα:

1.  ‘Preservice teacher education: Towards a transformative and reflexive learning’ της Αρβανίτη (2017) το οποίο αναφέρεται σε έρευνα που συμμετείχαν 207 φοιτητές προσχολικής ηλικίας με στόχο την εφαρμογή του παιδαγωγικού πλαισίου της Μάθησης μέσω Σχεδιασμού κατά την πρακτική τους άσκηση. Ποιες είναι οι απόψεις των φοιτητών για τον νέο διαφοροποιημένο τρόπο διδασκαλίας που προτείνει η Μάθηση μέσω Σχεδιασμού;
   

   Arvaniti_20(2017).pdf

    

2. 'Collaborative Professional Learning and Differentiated Teacher Practice:
   Learning by Design in Greece' των Αρβανίτη και Βιτσιλάκη (2015) το οποίο αναφέρεται σε ένα πιλοτικό πρόγραμμα εφαρμόγης της Μάθησης μέσω Σχεδιασμού. Θα εφαρμόζατε τη συγκεκριμένη παιδαγωγική στην τάξη σας και γιατί; 
   

   arvaniti_26vitsilaki.pdf

    

Πολιτισμικά Aνταποκρινόμενη Παιδαγωγική: Ορισμός και Πρακτικές

Ο όρος «Πολιτιστικά Ανταποκρινόμενη Παιδαγωγική» (Cultural Rensponsive Pedagogy) χρησιμοποιείται για να περιγράψει εκπαιδευτικές πρακτικές που περιλαμβάνουν αμοιβαιότητα, σεβασμός και βαθιά κατανόηση των διαφορών. Η Πολιτιστικά Ανταποκρινόμενη Παιδαγωγική είναι ένα ταξίδι προς τη δικαιοσύνη και τη συμπερίληψη, το οποίο επικυρώνει και επιβεβαιώνει το πολιτιστικό κεφάλαιο των μαθητών στην καθημερινή τους μάθηση. Ενσωματώνοντας τις διαφορετικές κοσμοθεωρίες των μαθητών και την πολιτιστική/γλωσσική τους μοναδικότητα στη μάθηση θεωρείται ως σημαντικός πόρος/κεφάλαιο για αποτελεσματική μάθηση. Λεπτομερής περιγραφή του οικογενειακού πολιτιστικού κεφαλαίου όπως το οικογενειακό υπόβαθρο και τη δομή, τις γλώσσες που μιλά το άτομο στο σπίτι, το επίπεδο εκπαίδευσης των γονιών, τα στυλ διαπροσωπικών σχέσεων και προσεγγίσεων στην πειθαρχία, το χρόνο και το χώρο, τη θρησκεία, τα τρόφιμα, την υγεία και την υγιεινή, την ιστορία, τις παραδόσεις και τις διακοπές, προσφέρουν άυλους πολιτιστικούς πόρους για μάθηση.

Διαβάστε το άρθρο 'Culturally Responsive Pedagogy: Modeling Teachers’ Professional Learning to Advance Plurilingualism' της Αρβανίτη (2016), το οποίο αναφέρεται στην Πολιτισμικά Aνταποκρινόμενη Παιδαγωγική και στις πρακτικές της.

Arvaniti_202016.pdf

Δραστηριότητες

11α) Ποια πράγματα γνωρίζετε ενστικτωδώς, χωρίς να σας τα έχουν διδάξει και χωρίς να έχει χρειαστεί να καταβάλετε προσπάθεια για να τα μάθεις; Για ποια είδη γνώσης χρειάστηκε, αντίθετα, να εργαστείτε σκληρά προκειμένου να τα κατακτήσετε; Δημιουργήστε μια λίστα με τα δύο αυτά διαφορετικά είδη γνώσης: τη γνώση μέσα από το βιόκοσμο και τη γνώση μέσα από πιο συστηματικές διαδικασίες μάθησης. Ποιες είναι οι διαφορές ανάμεσα στα δύο είδη γνώσης;

11β) Σκεφτείτε κάποια γνώση για την οποία ήσασταν άλλοτε απόλυτα βέβαιος/-η, αλλά πλέον έχετε αμφιβολίες. Τι ήταν αυτό που κλόνισε την αρχική σας βεβαιότητα; Τι θα σας έκανε να νιώσετε ξανά σίγουρος/-η, και με ποιον τρόπο;

11γ) Εντοπίστε παραδείγματα μαθησιακών δραστηριοτήτων οι οποίες εντάσσονται σε καθεμία από τις γνωσιακές διαδικασίες που περιγράψαμε σε αυτό το κεφάλαιο.

11δ) Δημιουργήστε δραστηριότητες με βάση τις παραπάνω γνωσιακές διαδικασίες (από μία δραστηριότητα για κάθε γνωσιακή διαδικασία, δηλαδή συνολικά οκτώ δραστηριότητες). Στη συνέχεια, παρουσιάστε τις δραστηριότητές σας στην τάξη, φτιάχνοντας μια παρουσίαση στο . Υλοποιήστε εάν είναι εφικτό τις δραστηριότητες στο σχολείο της γειτονιάς σας.

11ε) Συντάξτε ένα διαφημιστικό έντυπο ή δημιούργησε μια ιστοσελίδα για ένα υποθετικό σχολείο, περιγράφοντας συνοπτικά τις δικές σας αρχές για τη φύση της γνώσης και της μάθησης.

Επιπρόσθετο Υλικό 

• Οι Αρχές της Μάθησης Μέσω Σχεδιασμού
• Chapter 7: Knowledge and Learning
• The Learning by Design Guide
• Ο Εκπαιδευτικός ως Σχεδιαστής: Η Παιδαγωγική στην Εποχή των Νέων Ψηφιακών Μέσων
• Eνδοσχολική επαγγελματική μάθηση και διαφοροποίηση του διδακτικού σχεδιασμού

Κουίζ Αυτοαξιολόγησης

Πριν προχωρήσετε στην επόμενη ενότητα, ελέγξτε τις γνώσεις που αποκτήσατε κάνοντας το κουίζ αυτοαξιολόγησης! Στο τέλος του κουίζ πατήστε «Προβολή βαθμολογίας» για να δείτε τη βαθμολογία σας και σε περίπτωση λάθους βλέπετε ποια ερώτηση έχετε απαντήσει λάθος. Εάν η βαθμολογία σας είναι χαμηλή, ανατρέξτε ξανά στο υλικό για μέλετη, μελετήστε το προσεκτικά και επαναλάβετε το κουίζ ώστε να ολοκληρώσετε την ενότητα με επιτυχία! 

12η Eνότητα 

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

[Να αναγνωρίζεις τον εαυτό σου σε αυτόν ή αυτή που δεν μοιάζει με εσένα κι εμένα. Carlos Fuentes, Μεξικανός συγγραφέας, 1928-2012]

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Στόχοι Eνότητας 

α) να κατανοήσω την έννοια «επιπολιτισμός»

β) να μάθω το μοντέλο επιπολιτισμού του John Berry (1980)

Λέξεις-κλειδιά: επιπολιτισμός, μοντέλο επιπολιτισμού, John Berry, μετανάστες, πρόσφυγες 

Υλικό για Mελέτη 

Στην ενότητα αυτή θα μάθουμε τι σημαίνει η έννοια «επιπολιτισμός» και το μοντέλο του επιπολιτισμού που ανέπτυξε ο ψυχολόγος το1980. Η έννοια «επιπολιτισμός» αναφέρεται στις αλλαγές που υφίστανται οι πολιτισμικές ομάδες λόγω της συνεχούς επαφής τους στη διάρκεια μιας χρονικής περιόδου. Ο επιπολιτισμός συχνά γίνεται αισθητός μέσω φυσικών και ψυχολογικών αλλαγών που συμβαίνουν ως αποτέλεσμα της προσαρμογής η οποία απαιτείται προκειμένου να λειτουργήσει κανείς σε ένα νέο, διαφορετικό πολιτισμικό πλαίσιο.

Σύμφωνα με το ευρύτερα εφαρμοσμένο μοντέλο επιπολιτισμού του, οι μετανάστες έρχονται αντιμέτωποι με δύο βασικά ζητήματα: α) τη διατήρηση της πολιτισμικής τους κληρονομιάς και β) τη διατήρηση της σχέσης τους με την κοινωνία που τους δέχτηκε. Σε αυτό το συνεχές, οι προσανατολισμοί του επιπολιτισμού κυμαίνονται:

• από την απόδοση θετικής αξίας τόσο στον κληρονομικό όσο και στον νέο πολιτισμό (ενσωμάτωση),
• από την απόδοση αρνητικής αξίας στον παλιό πολιτισμό και θετικής αξίας στον νέο (αφομοίωση),
• από την απόδοση θετικής αξίας στον παλιό και αρνητικής αξίας στον νέο πολιτισμό (διαχωρισμός), μέχρι και
• την απόδοση αρνητικής αξίας και στους δύο πολιτισμούς (περιθωριοποίηση).
  

  Model of Acculturation, John Berry, 1980, πηγή: https://de.wikipedia.org/wiki/John_W._Berry

   

Οι άνθρωποι που προσαρμόζονται σε έναν νέο πολιτισμό αντιμετωπίζουν προκλήσεις σε σχέση με τη διατροφή, το κλίμα, την εστίαση, την επικοινωνία, τους ρόλους, τα κοινωνικά δίκτυα, τις νόρμες και τις αξίες. Η πίεση που σχετίζεται με τέτοιες αλλαγές αποκαλείται αφομοιωτική πίεση ή επιπολιτισμικό στρες.

Ο επιπολιτισμός, λοιπόν, είναι μια διαδικασία μέσω της οποίας οι μετανάστες ενσωματώνονται στο περιβάλλον του πολιτισμού υποδοχής, είναι απαραίτητος για να καταστεί κάποιος ικανός να κινείται μεταξύ των δύο πολιτισμών αποτελεσματικά και όπως το απαιτούν οι συνθήκες και οι καταστάσεις. Αυτή η ικανότητα δεν περιλαμβάνει μόνο την πνευματική συμφιλίωση συχνά ασύμβατων πιέσεων τόσο όσον αφορά την αφομοίωση στον κυρίαρχο πολιτισμό όσο και όσον αφορά τη διαφοροποίηση από αυτόν, αλλά είναι επίσης σημαντική για την οικονομική επιβίωση των μεταναστών στη χώρα υποδοχής.

Μελετήστε το άρθρο ‘Refugee Children Acculturation: Group Process in Schools as Cultural Microcosms’ (2018), όπου οι ερευνητές Thomas Killian, Betty Cardona και Lainey J. Brottem αναφέρουν τα προβλήματα επιπολιτισμού που αντιμετωπίζουν τα παιδιά πρόσφυγες στην Αμερική και τρόπους επίλυσης αυτών των προβλημάτων. Οι πρόσφυγες στη χώρα μας αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα; Σε ποιο βαθμό και πώς οι αρμόδιοι φορείς προσπαθούν να τα επιλύσουν;

Δραστηριότητες 

12α) Η μετανάστευση μπορεί να είναι εκούσια και ακούσια. Θα ήταν η προσαρμογή στη χώρα υποδοχής ευκολότερη για εκούσιους μετανάστες, για παράδειγμα, ειδικευμένους μετανάστες που επιλέγουν να ζήσουν μόνιμα σε μια νέα χώρα, στην οποία πιστεύουν ότι θα αναγνωριστούν οι δεξιότητές τους; Ή πιστεύετε ότι η εμπειρία της προσαρμογής σε έναν νέο πολιτισμό θα ήταν η ίδια, ανεξάρτητα από τα αίτια της μετανάστευσης;

12β) Σε ποιο στάδιο επιπολιτισμού σύμφωνα με το μοντέλο του θεωρείτε ότι βρίσκονται οι πρόσφυγες στη χώρα μας;

12γ) Παρακολουθήστε την ομιλία της Smrithi Ram, πρόσφυγας πρώτης γενιάς από την Ινδία. Ποια στάδια επιπολιτισμού βίωσε και σε ποια περίοδο της ζωής της;

12δ) Περιγράψτε πώς βιώσατε την παραμονή σας στο εξωτερικό για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (π.χ. κ.λπ.). Επιθυμούσατε να γνωρίσετε την κουλτούρα της ξένης χώρας;

12ε) Υιοθετήστε έναν ρόλο με βάση τα τέσσερα στάδια επιπολιτισμού του και παρουσιάστε τον στην τάξη. Χωριστείτε σε δυάδες. Ο ένας μαθητής υποδύεται τον πρόσφυγα ή μετανάστη και ο άλλος το άτομο από τη χώρα υποδοχής.

Επιπρόσθετο Yλικό 

• ‘‘Try Walking in Our Shoes’’: Teaching Acculturation and Related Cultural Adjustment Processes Through Role-Play
• Testing Berry’s Model of Acculturation: A Confirmatory Latent Class Approach​
• Acculturation and Migration: Interview with Dr. J. W. Berry​
• Immigrant Youth: Acculturation, Identity, and Adaptation
• Lead Article Immigration, Acculturation, and Adaptation

Κουίζ Aυτοαξιολόγησης

Πριν προχωρήσετε στην επόμενη ενότητα, ελέγξτε τις γνώσεις που αποκτήσατε κάνοντας το κουίζ αυτοαξιολόγησης! Στο τέλος του κουίζ πατήστε «Προβολή βαθμολογίας» για να δείτε τη βαθμολογία σας και σε περίπτωση λάθους βλέπετε ποια ερώτηση έχετε απαντήσει λάθος. Εάν η βαθμολογία σας είναι χαμηλή, ανατρέξτε ξανά στο υλικό για μέλετη, μελετήστε το προσεκτικά και επαναλάβετε το κουίζ ώστε να ολοκληρώσετε την ενότητα με επιτυχία! 

13η Ενότητα 

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

[With languages, you are at home anywhere. Edmund de Waal, English artist, master potter and author, 1964-]

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Πηγή: Shutterstock

 Στόχος Ενότητας 

• να κατανοήσω τις πολιτικές που εφαρμόζουν οι εκπαιδευτικοί για τη διδασκαλία δεύτερης ξένης γλώσσας τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.

Λέξεις-κλειδιά: διγλωσσία, εκπαιδευτική πολιτική, παιδιά πρόσφυγες, μετανάστες, διαφορετικότητα, ταυτότητα, πολιτισμός  

Υλικό για Μελέτη 

Στην ενότητα αυτή πληροφορούμαστε για τις πολιτικές που κατασκευάζουν οι επιστήμονες προκειμένου οι εκπαιδευτικοί να διδάξουν μια γλώσσα ως δεύτερη ξένη γλώσσα. Αρχικά, παρακολουθήστε την ομιλία του καθηγητή Joseph Lo Bianco, ο οποίος αναφέρει πέντε χαρακτηριστικά τα οποία μας ωθούν να διδάξουμε μία ξένη γλώσσα. Αναφέρετε ένα χαρακτηριστικό και αιτιολογήστε γιατί είναι σημαντικό.

Στο άρθρο ‘Asian Languages in Australian Schools: Policy Options’(2005), ο καθηγητής Lo Bianco συγκρίνει την πολιτική (language policy) που ακολουθεί η Αυστραλία όσον αφορά το ζήτημα της γλώσσας με τις πολιτικές των Η.Π.Α. και της Αγγλίας. Με βάση τις πληροφορίες που υπάρχουν στο άρθρο αλλά και με δική σας αναζήτηση στο διαδίκτυο ποιες διαφορές εντοπίζετε μεταξύ των πολιτικών που ακολουθούν οι παραπάνω τρεις χώρες;

2005_Asian_languages_in_Australian_schools_Policy_optionsMelbourne_Institute_of_Asian_Languages_and_Societies.pdf

Επίσης, μελετήστε την μεταπτυχιακή εργασία με τίτλο «Η Διδασκαλία Νέων Ελληνικών σε Παιδιά Πρόσφυγες: Οργάνωση, Πρακτικές και Διδακτικές Προσεγγίσεις» (2018) της κ. Φερδιανάκη, η οποία καταγράφει την πολιτική που ακολουθούν οι Έλληνες εκπαιδευτικοί προκειμένου να διδάξουν στα παιδιά πρόσφυγες την ελληνική γλώσσα. Τι συμπεράσματα προκύπτουν; Η εκπαιδευτική πολιτική που ακολουθείται όσον αφορά το ζήτημα της γλώσσας είναι αποτελεσματική;

Τέλος, διαβάστε το άρθρο με θέμα 'Rethinking intercultural learning spaces: The example of Greek Language Schooling in Australia' της Αρβανίτη (2014). Σημειώστε σημαντικά στοιχεία του άρθρου και σηζητήστε τα στην τάξη. 

_CE_934.12unesco.pdf

Δραστηριότητες

13α) Γνωρίζετε κάποια άλλη γλώσσα εκτός από την μητρική σας γλώσσα; Εάν ναι, όταν ξεκινήσατε να μαθαίνετε την γλώσσα ποια προβλήματα αντιμετωπίσατε;

13β) Παρακολουθήστε το βίντεο, στο οποίο οι εκπαιδευτικοί ενός σχολείου της Αυστραλίας εξηγούν το πρόγραμμα διγλωσσίας που υλοποιούν. Ποιες πρακτικές εφαρμόζουν; Θεωρείτε ότι θα είναι αποτελεσματική η συγκεκριμένη πολιτική που ακολουθούν σε βάθος χρόνου;

13γ) Αναζητήστε στο διαδίκτυο εκπαιδευτικές δομές που εφαρμόζουν προγράμματα διγλωσσίας. Συγκρίνετε τις πολιτικές τους με αυτή που προτείνει ο Joseph Lo Bianco.

13δ) Παρακολουθήστε την ιστορία της και δύο ατόμων που αναφέρει. Τα τρία άτομα έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό τη διγλωσσία. Με ποιον τρόπο η ικανότητα που διαθέτουν αυτά τα άτομα τους βοήθησε στην ζωή τους;

Επιπρόσθετο Υλικό 

• Τα οφέλη ενός δίγλωσσου εγκεφάλου - Μία Νακαμούλι

• Jim Cummins on additive and subtractive bilingualism

• Linguistic Interactions in Second Language Classrooms-Italian in Victorian Primary Schools
• Second Languages and Australian Schooling​

• First Languages

• The Primary English Teaching Association Australia (PETAA) 

• Teaching Turkish as a second language to Syrian refugees

• Second Language Acquisition: The Case of Filipino Migrant Workers

• The Importance of Being Bilingual | Maria Giannini | TEDxSantaCatalinaSchool

• Πολύδρομο: Ομάδα για τη διγλωσσία και τον πολυπολιτισμό στην εκπαίδευση και την κοινωνία

• Languages Matter: Dr. Joseph Lo Bianco A (English)

• VicTESOL Symposium: Professor Joe Lo Bianco

• Project 40: Video 4 — Literacy as diversity and equity

14η Ενότητα

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

[Those who know nothing of foreign languages know nothing of their own. Johann Wolfgang von Goethe, 1749-1832]

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Πηγή: https://astonclarablog.wordpress.com/2016/06/20/elite-multilingualism-a-critical-dialogue-from-a-theoretical-and-empirical-standpoint/

Στόχος Ενότητας

•  να κατανοήσω τους όρους «πολυγλωσσία» και «διαγλωσσικότητα» 

Λέξεις-κλειδιά: πολυγλωσσία, διαγλωσσικότητα, πρόσφυγες, μετανάστες

Υλικό για Μελέτη

Στην ενότητα αυτή μαθαίνουμε τους όρους «πολυγλωσσία» και «διαγλωσσικότητα». 

• Σύμφωνα με την Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, ο όρος «πολυγλωσσία» αναφέρεται τόσο στην ικανότητα ενός ατόμου να χειρίζεται πολλές γλώσσες όσο και στη συνύπαρξη διαφορετικών γλωσσικών κοινοτήτων σε μια γεωγραφική περιοχή (Παπαδοπούλου και Πονστατζόγλου, 2014).
• Σύμφωνα με την ερευνήτρια Ofelia García (2009), ο όρος «διαγλωσσικότητα» αναφέρεται στην πράξη/προσπάθεια των δίγλωσσων ατόμων να αποκτήσουν πρόσβαση σε  
  σε διαφορετικά γλωσσικά χαρακτηριστικά ή διάφορους τρόπους αυτών που περιγράφονται ως αυτόνομες γλώσσες, ώστε να μεγιστοποιηθεί το επικοινωνιακό τους δυναμικό. 

Σε αυτό το σημείο, παρακολουθήστε την ομιλία της καθηγήτριας Ofelia García, η οποία εξηγεί το όρο «διαγλωσσικότητα» (translanguaging).

Επίσης, μελετήστε τα παρακάτω άρθρα για να κατανοήσετε εις βάθος τους παραπάνω όρους: 

• Beyond language borders to translanguaging: challenging social and educational ‘norms’
• Εducation, Μultilingualism and Translanguaging in the 21st-century
• Bilingualism and Multilingualism

Δραστηριότητες

14α) Πώς αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες το θέμα της διαγλωσσικότητας;

14β) Είστε πολύγλωσσος; Εάν ναι, σε τι σας βοηθάει αυτή η ικανότητά σας; 

Επιπρόσθετο Υλικό

• Ofelia García - Translanguaging: Shifting the View from Languages to Speakers

• Jim Cummins on language teaching methods and translanguaging.

• Forming a Foreign Language Teacher's Professional Competencies in a Multilingual Educational Environment
• Virtual Open Course (VOC): Collaborative Community Approach to Migrant Education
• Translanguaging Practices of Multilingual Learners of German
• Multilingual Students in Greek Schools: Teachers’ Views and Teaching Practices