Προβάλλουμε το βίντεο το «Χρονικό της Μικρασιατικής Καταστροφής 1922» μέρος 1-18

από το κανάλι Βουλή. Οι μαθητές έχουν συνοπτικά διδαχθεί τα γεγονότα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς επίσης και τα γεγονότα μέχρι το ξέσπασμα της Μ. Ασιατικής Καταστροφής. Μετά την προβολή, συζητάμε τα γεγονότα με βάση τους άξονες:

Α) Τη θέση της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Β) Την κατάσταση που επικράτησε στον ελληνικό χώρο μετά τον πόλεμο

Παραπομπή σε ιστοσελίδα για αναζήτηση και προβολή βίντεο:

https://www.youtube.com/

Πραγματοποιούμε επίσκεψη στο Μορφωτικό Εκπολιτιστικό Σύνδεσμο Βαρβασίου Χίου - Βιβλιοθήκη "Ο Φάρος".  Η ξενάγηση των μαθητών στο Λαογραφικό Μουσείο του Συνδέσμου και τη βιβλιοθήκη θα δώσει στους μαθητές την ευκαιρία να βιώσουν τα ιστορικά γεγονότα σχετικά με τη Μ. Ασιατική Καταστροφή. Επίσης, θα έχουν τη δυνατότητα να αντιληφθούν τα γεγόνοτα της περιόδου μέσα από την παρατήρηση και την εξέταση στοιχείων που σχετίζονται με την καθημερινότητά των Μικρασιατών, προσεγγίζοντας την ιστορία, όχι μόνο μέσω της παρατήρησης των πολεμικών γεγονότων, αλλά και μέσω της παρατήρησης και της μελέτης της κοινωνίας και του πολιτισμού των Μικρασιατών. Αφού τους έχουμε πρώτα χωρίσει σε ομάδες των 4 ατόμων, τους ζητάμε να καταγράψουν και να φωτογραφίσουν ό, τι τους φαίνεται ενδιαφέρον. Παρακάτω παρατίθεται η ηλεκτρονική διεύθυνση του Συλλόγου.

Παραπομπή σε ιστοσελίδα Συλλόγου: http://farosvarvasiou.gr/

Επιτόπια έρευνα

Οι μαθητές μπορούν, χωρισμένοι σε ομάδες όπως αυτές διαμορφώθηκαν στη δραστηριότητα 2, να εμλπουτίσουν το υλικό που συνέλεξαν από την ξενάγηση, με υλικό που θα συγκεντρώσουν οι ίδιοι κάνοντας επισκέψεις σε απογόνους Μικρασιατών ή σε Μικρασιάτες, πραγματοποιώντας μ’αυτόν τον τρόπο τη δική τους επιτόπια έρευνα. Θα μπορούν να καταγράψουν προφορικές αφηγήσεις (με τη μορφή συνεντεύξεων) και να να φωτογραφίσουν οικογενειακά κειμήλια που ενδεχομένως οι συντευξιαζόμενοινα διαθέτουν. Θα έχουν, λοιπόν, την ευκαιρία να ανακαλύψουν οι ίδιοι την αλήθεια της ιστορίας μέσα από τις προφορικές μαρτυρίες (αξία και σημασία αφηγήσεων ζωής) και να δουλέψουν ομαδικά. Επίσης να κατανοήσουν τη σημασία της επιτόπιας έρευνας (επιστημονική μέθοδος προσέγγισης της πραγματικότητας). Στο πλαίσιο αυτής της δραστηριότητας μπορούν να αναζητήσουν και κάποιους άλλους συλλόγους, όπως είναι για παράδειγμα στη Νέα Σμύρνη Αττικής, η Εστία της Νέας Σμύρνης που ιδρύθηκε από πρόσφυγες της Μ. Ασίας. Παρακάτω παρατίθεται η ηλεκτρονική διεύθυνση της Εστίας της Ν. Σμύρνης.

Παραπομπή σε ιστοσελίδα Εστίας Ν. Σμύρνης: http://www.estia-ns.gr/page.asp?pid=1

Δίνεται ένας πίνακας στον οποίο οι μαθητές συμπληρώνουν τα στοιχεία της οικογένειας του κάθε συνεντευξιαζόμενου. Οι μαθητές αφού πραγματοποιήσουν τις απομαγνητοφωνήσεις, συμπληρώνουν τον πίνακα.

'Πίνακας'

Προβάλλουμε στη τάξη κάποια βίντεο από αφιερώματα για τη Μ. Ασία (ομιλίες που συνδέονται με έθιμα και πλαισιώνονται από παραδοσιακούς χορούς της Μ. Ασίας), από το Μορφωτικό Εκπολιτιστικό Σύλλογο Βαρβασίου Χίου - Βιβλιοθήκη "Ο Φάρος", και  ζητάμε από τους μαθητές να συζητήσουν στην τάξη αυτά που παρακολούθησαν και να πουν τί τους έκανε εντύπωση. Ο εκπαιδευτικός καθοδηγεί το διάλογο, ώστε οι μαθητές να αντιληφθούν ότι τα βίντεο αυτά προβλήθηκαν με σκοπό οι μαθητές να κατανοήσουν πόσο σημαντικός είναι ο πολιτισμό και η παράδοση των Μικρασιατών, καθώς και το πώς κατάφεραν να διατηρήσουν τα στοιχεία αυτά και να τα μεταφέρουν στην Ελλάδα, παρά τις συνθήκες πολέμου και τη μετακίνησή τους.

Παραπομπή σε ιστοσελίδα για προβολή βίντεο:

http://www.youtube.com/watch?v=6O69Wn1Ss-s&feature=relmfu

http://www.youtube.com/watch?v=-r_wa2iIqjk&feature=relmfu

Δίνουμε στους μαθητές απομαγνητοφωνήσεις από συνεντεύξεις και υλικό στο πλαίσιο της επιτόπιας έρευνας που πραγματοποιήσαμε. Διατηρούν τις ομάδες που είχαν δημιουργήσει από τις προηγούμενες δραστηριότητες (αυτές των 4 ατόμων). Ζητάμε να μας αναλύσουν το πώς αντιλαμβάνονται, σύμφωνα και με τα όσα προηγήθηκαν, κάποιους όρους. Η κάθε ομάδα παρουσιάζει τη δουλειά της. Στη συνέχεια, συζητάμε τα ποτελέσματα, καταλήγοντας συλλογικά στη διατύπωση ορισμών. Οι όροι είναι:

• τοπωνύμια
• προσωρινά καταλύματα
• επιτροπές αποκατάστασης
• αποζημίωση
• αποκατάσταση
• επανένταξη
• γηγενής πληθυσμός
• αφηγήσεις ζωής
• πολιτισμός
• παράδοση
• επιτόπια έρευνα

'Απομαγνητοφωνήσεις'

Υλικό επιτόπιας έρευνας

Χωρίζουμε τους μαθητές στις ομάδες των 4 ατόμων και τους δίνουμε από μια ιστορική πηγή. Οι μαθητές καλούνται να απαντήσουν στην ερώτηση «Πώς ήταν η ζωή των Μ.Ασιατών μετά την εγκατάστασή τους στην Ελλάδα; Πώς τους αντιμετώπισαν οι γηγενείς και το κράτος;». Συγκεντρώνουμε όλες τις απαντήσεις και σχολιάζουμε το πως βίωσαν οι Μικρασιάτες τη μετακίνηση και εγκατάστασή τους στην Ελλάδα, χρησιμοποιώντας και τους όρους από τη μαθησιακή δραστηριότητα 6, σε ένα οργανωμένο πια σύνολο εννοιών.

'Πηγή 1'

'Πηγή 2'

Παραθέτουμε στους μαθητές υλικό από επιστημονικά εγχειρίδια, προκειμένου να γνωρίσουν μέσα και από μία οργανωμένη βάση επιστημονικών δεδομένων, για τη σημασία των εργαλείων και των μεθόδων που χρησιμοποιούν, τόσο για την επιτόπια έρευνα όσο και για τον προσδιορισμό της αλήθειας της ιστορίας.

'Υλικό'

Προβάλλουμε στους μαθητές χάρτες της περιοχής. Ζητούμε από κάθε ομάδα (ομάδες μαθησιακής δραστηριότητας 7), να σημειώσει στο χάρτη την πορεία που ακολούθησε καθένας από αυτούς που μας έδωσαν συνέντευξη στην επιτόπια έρευνα. Οι ομάδες συνεργάζονται, ώστε στο τέλος να γίνει πλήρης καταγραφή. Επειδή τα μέρη από όπου ξεκίνησαν οι πρόσφυγες ενδέχεται να είναι μικρά χωριά που δεν καταγράφονται στον χάρτη, στηριζόμαστε στα στοιχεία που μας παραθέτει η Σούλα Μπόζη στο βιβλίο της «ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑ ΙΩΝΙΑ ΠΟΝΤΟΣ ΓΕΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ» για τα τοπωνύμια και ολοκληρώνουμε τη δραστηριότητα. Έτσι οι μαθητές θα έχουν την ευκαιρία να χρησιμοποιήσουν το χάρτη, ως επιστημονικό εργαλείο, και να διασταυρώσουν τις πληροφορίες που συγκέντρωσαν από την επιτόπια έρευνα, σχετικά με τα γεωγραφικά ονόματα των τοπωνυμίων, με αυτά που αναγράφονται στα επιστημονικά εγχειρίδια.

'Χάρτης'

Ζητάμε από τους μαθητές να τοποθετηθούν ως προς το πόσο σημαντικό θεωρούν το να γνωρίζουν και να συνθέτουν έννοιες, όπως οι παραπάνω, προκειμένου να κατανοούν την ιστορία. Καθώς και τη συμβολή των επιστημονικών μεθόδων και εργαλείων για την αναζήτηση και την κατάκτηση της αλήθειας της ιστορίας.

Μετά από συζήτηση στην τάξη, οι μαθητές καλούνται να απαντήσουν στο ερώτημα «Ποιες ήταν οι επιπτώσεις από την εγκατάσταση των προσφύγων στην Ελλάδα στους τομείς της κοινωνία, της οικονομίας και της θρησκείας;»

Οι μαθητές χωρίζονται στις ομάδες των 4 ατόμων. Τους δίνονται 10 λεπτά να καταγράψουν τις σκέψεις τους και μετά η κάθε ομάδα παρουσιάζει την άποψή της. Ο εκπαιδευτικός χωρίζει τον πίνακα σε τρεις στήλες και καταγράφει, σύμφωνα με τις απόψεις των μαθητών, τα στοιχεία που προκύπτουν, σύμφωνα με τις απόψεις των μαθητών, σχετικά με τις επιπτώσεις σ’ αυτούς τους τρεις τομείς.

Προβάλλουμε παράλληλα στον πίνακα παλαιές και νέες φωτογραφίες, γράφουμε λεζάντες κάτω από την κάθε φωτογραφία και κάνουμε την αντιστοιχία Παλαιού-Νέου (του πριν και του μετά). Στη συνέχεια διατυπώνουμε θέσεις σχετικά με το πώς αλλάζει η ζωή και των δύο κοινωνιών, συνδυάζοντας τις παραπάνω πληροφορίες και το φωτογραφικό υλικό που παρατίθεται στην παρούσα δραστηριότητα.

'Αρχείο'

Ζητάμε από τους μαθητές να αναζητήσουν παραδείγματα από το ιστορικό ή λογοτεχνικό παρελθόν (κυρίως από τη μυθολογία), που να αναφέρονται σε συγκρούσεις και καταστροφές, εντοπίζοντας τα αίτια και τα αποτελέσματα αυτών των αντιπαραθέσεων. Προεκτείνοντας τη συζήτηση θα μπορούσαμε να θέσουμε στους μαθητές τον προβληματισμό σχετικά με το πώς θα μπορούσαν να αποφευχθούν αυτές οι διενέξεις ή πώς θα διαχειρίζονταν καλύτερα τα ζητήματα που σχετίζονταν με την αποκατάσταση των «ζημιών». Και πάλι έχουν την δυνατότητα να αναζητήσουν τέτοια παραδείγματα από το ιστορικό παρελθόν, κάνοντας αντιστοιχίες και προσπαθώντας να επιλύσουν αυτά τα προβλήματα, προσέχοντας να μην εκπέσουν σε αναχρονισμούς.

Ζητάμε από τους μαθητές να αναπτύξουν στην τάξη τις σκέψεις τους, όπως αυτές διαμορφώθηκαν μέσα από την παραπάνω διαδικασία προσέγγισης της γνώσης, σχετικά με το τί γνωρίζουν για τα ιστορικά γεγονότα της Μικρασιατικής Καταστροφής και πως αυτά επηρέασαν τη ζωή των εμπλεκόμενων στα γεγονότα. Σημαντική είναι η χρήση εννοιών, πληροφορίων εν γένει και εργαλείων από τα παραπάνω.

Ο εκπαιδευτικός θέτει ένα θέμα προς συζήτηση στους μαθητές. Τους αναφέρει πως ο «Φάρος Βαρβασίου» και η Εστία της Νέας Σμύρνης, αυτά τα κέντρα πολιτισμού, κινδυνεύουν να «χαθούν», καθώς στο πλαίσιο της γενικότερης οικονομικής κρίσης, δεν προβλέπεται καμία οικονομική ενίσχυση και υποστήριξη από το κράτος, με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν να κλείσουν. «Ποιες θα ήταν λοιπόν οι συνέπειες από αυτό το κλείσιμο;» και επίσης «εσείς σαν νέοι, τι θα μπορούσατε να κάνετε για να αλλάξετε αυτήν την κατάσταση;».

Με αφορμή τα 90 χρόνια από την Μ. Ασιατική Καταστροφή, παροτρύνουμε τους μαθητές να οργανώσουν μια επετειακή εκδήλωση. Οι μαθητές από όλες τις ομάδες μπορούν να συνδυάσουν τα στοιχεία από τις έρευνες που πραγματοποίησαν οι ίδιοι στο πλαίσιο του μαθήματος και να οργανώσουν μία εκδήλωση, κάνοντας χρήση διαφόρων μέσων.