Από την έννοια της εξαφάνισης των  ζώων περνούμε στην έννοια της εξαφάνισης των επαγγελμάτων και την έννοια της αλλαγής μέσα στο χρόνο στη φύση και τη ζωή.

Πιθανές ερωτήσεις:

- Πώς ήταν παλιά η πόλη τους;

- Πώς ήταν η ζωή στα παλιότερα χρόνια; Ζητάμε να μας πουν τι ξέρουν από τις διηγήσεις του παππού και της γιαγιάς.

- Τι δουλειές είχαν;

Αναφέρουν ό,τι παλιά επαγγέλματα γνωρίζουν και τα καταγράφουμε σε χαρτί μέτρου 1 × 2.

Ως αφόρμηση θα χρησιμοποιηθεί αρχικά η εικόνα και στη συνέχεια ο τίτλος του ποιήματος <<Ο παγοπώλης>> και, βοηθητικά προς αυτήν την κατεύθυνση, θα ακολουθήσουν ερωτήσεις του τύπου:

- Τι βλέπετε στην εικόνα;

- Τι νομίζετε ότι κάνει αυτός ο άνθρωπος;

- Ποιος ο λόγος που πουλάει πάγο;

- Υπάρχουν σήμερα παγοπώλες;

- Γιατί πιστεύετε ότι το επάγγελμα αυτό έχει εξαφανιστεί στις μέρες μας;

- Τι ερωτήσεις θα θέλατε να του κάνετε;

Τα παιδιά οδηγούνται στη διατύπωση υποθέσεων και στη χρήση, προφορικά, του παρατατικού χρόνου.

Ζητώ από τα παιδιά, δείχνοντάς τους την εικόνα του ποιήματος, να σκεφτούν  μια ιστορία που μπορεί να κρύβεται πίσω από αυτή την εικόνα.

Ακολουθεί συζήτηση και κάθε παιδί λέει τη δική του άποψη.

Επαφή με τα νέα δεδομένα:

Διαβάζω μεγαλόφωνα το ποίημα στους μαθητές και στη συνέχεια ξεκλειδώνω το κείμενο κάνοντας ερωτήσεις κατανόησης.

Τα παιδιά απαντούν και ανακαλούν πληροφορίες που περιέχονται στο ποίημα. Σε αυτή τη φάση γίνεται και εντοπισμός άγνωστων λέξεων.

Στη συνέχεια, με ερωτήσεις ανάλυσης και με συζήτηση ακολουθεί ο σχολιασμός και η ερμηνεία των συναισθημάτων και των αντιδράσεων του ήρωα και η διεξαγωγή συμπερασμάτων.

Πιθανές ερωτήσεις:

- Τι δουλειά κάνει ο κύριος που διαβάσαμε στο ποίημα;

- Τι μοιράζανε στα σπίτια οι παγοπώλες;

- Από τι φτιάχνανε τον πάγο που πουλούσαν και πώς τον φτιάχνανε;

- Ποιος ο λόγος να μοιράζουν πάγο στα σπίτια και σε τι χρησίμευε;

- Ήταν σημαντική η δουλειά του παγοπώλη; Αιτιολογήστε την απάντησή  σας.

- Τι συναισθήματα νομίζετε ότι ένιωθε ένας παγοπώλης κάθε φορά που μοίραζε πάγο στα νοικοκυριά;

Παρακολουθούμε μαζί με τα παιδιά μια παρουσίαση των παραδοσιακών επαγγελμάτων, που έχω δημιουργήσει με το πρόγραμμα παρουσίασης ('Power Point').

Μετά το τέλος της παρουσίασης συζητάμε με τα παιδιά για τα παραδοσιακά επαγγέλματα.

Πιθανές ερωτήσεις:

- Ξέρετε κάποια από αυτά τα επαγγέλματα  που είδατε;

- Σας έχει μιλήσει κανείς για τα επαγγέλματα που υπήρχαν παλιά;

- Τα επαγγέλματα αυτά τα έκαναν μόνο άντρες;

- Ξέρετε, αν δούλευαν τα παιδιά εκείνα τα χρόνια;

- Εξαρτάται η επιλογή του επαγγέλματος από τη χρονική περίοδο που ζει κάποιος;

- Μήπως γνωρίζετε εάν τώρα έχουν αλλάξει  ορισμένα από αυτά;

- Μήπως κάποια άλλα δεν υπάρχουν καθόλου στις  μέρες μας; Γιατί;

Με την προβολή των διαφανειών (οπτική παρατήρηση), την ερωτηματική διδασκαλία και τη συζήτηση γίνεται σχετική εμπέδωση σε παλιά και σύγχρονα επαγγέλματα, επισημαίνουμε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα αυτών και τα παιδιά αιτιολογούν με επιχειρήματα την εξαφάνιση κάποιων επαγγελμάτων και την εμφάνιση νέων.

Στη συνέχεια τα παιδιά συγκρίνουν το παρόν με το παρελθόν (συσχέτιση πολιτισμικής-τεχνολογικής εξέλιξης του ανθρώπου με τη βιωσιμότητα των επαγγελμάτων).

Power Point

Μπαίνουμε στο διαδίκτυο και πληκτρολογούμε την ηλεκτρονική διεύθυνση του Λαογραφικού Μουσείου Καλλιμασιάς Χίου.

Μέσα από τις σελίδες του τα παιδιά μπορούν να δουν αντικείμενα, μηχανές και εργαλεία περισσοτέρων από τριάντα επαγγελματιών (εργαλεία του μπαρμπέρη, του πεταλωτή, τη φυσούνα του σιδερά).

Αρχικά αφού συμπληρώσουμε στο χαρτί μέτρου κι άλλα επαγγέλματα χωρίζουμε τα παιδιά σε ανομοιογενείς ομάδες των 4-5 ατόμων κι ανοίγουμε το λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης ('Kidspiration')  και τους θέτουμε την ερώτηση:

<<Γνωρίζετε άλλα παραδοσιακά επαγγέλματα;>>.

Τα παιδιά δημιουργούν ανά ομάδα το δικό τους εννοιολογικό χάρτη με κεντρική έννοια τη λέξη <<Παραδοσιακά Επαγγέλματα>>.

Σε κάθε πλαίσιο συμπληρώνουν το παραδοσιακό επάγγελμα που γνωρίζουν με μια φωτογραφία π.χ. μια υφάντρα και στη δεύτερη σειρά ακτίνων επιλέγουν από τη βιβλιοθήκη θεμάτων εικόνες χαρακτηριστικές των εργαλείων π.χ. αργαλειό που χρησιμοποιούσαν.

Εκτυπώνουμε τις εργασίες τους και τις αναρτούμε στον πίνακα της τάξης.

Kidspiration

Δίνουμε στα παιδιά το '1ο φύλλο εργασίας' και τους ζητάμε  στην πρώτη δραστηριότητα να γράψουν με αλφαβητική σειρά τις λέξεις που έχουν βρει στον εννοιολογικό χάρτη.

Στη δεύτερη δραστηριότητα ζητάμε από τα παιδιά να κατατάξουν τα αρσενικά σε δύο στήλες ανάλογα με τις καταλήξεις τους (-ος,-ης) και να θυμηθούν τον κανόνα για την ορθογραφία τους.

Στην τρίτη δραστηριότητα προσπαθούν να φτιάξουν σύνθετες λέξεις με  πρώτο συνθετικό τη λέξη πάγος (Παγοπώλης- ο τίτλος του ποιήματος).

Στην τέταρτη  δραστηριότητα τους ζητάμε να βρουν έναν άλλο τίτλο για το ποίημα.

1ο φύλλο εργασίας

Δίνουμε στα παιδιά το '2ο φύλλο εργασίας', όπου εκεί βλέπουν ένα σύννεφο λέξεων (wordle, tagxedo) με παλιά επαγγέλματα που έχουμε δημιουργήσει, και τους ζητάμε να βρουν τα κρυμμένα επαγγέλματα που βρίσκονται μέσα στο σύννεφο αυτό, καθώς και να συμπληρώσουν ποια δουλειά κάνουν οι άνθρωποι αυτοί. Εδώ θα τους βοηθήσει και το Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας.

Στη δεύτερη δραστηριότητα τους ζητείται να φτιάξουν οικογένειες λέξεων με δύο από αυτά τα επαγγέλματα που ανακάλυψαν μέσα στο σύννεφο λέξεων.

Στην τρίτη δραστηριότητα βλέπουν ένα σύννεφο λέξεων, όπου υπάρχει ένα κείμενο με περιγραφή παλιού επαγγέλματος, και τους ζητάμε να γράψουν μικρή περίληψη λίγων γραμμών χρησιμοποιώντας τις λέξεις που εμφανίζονται μεγαλύτερες (βασικές έννοιες, λέξεις-κλειδιά).

Στην τέταρτη δραστηριότητα τους ζητείται να βάλουν τα ρήματα ενός κειμένου στο σωστό τύπο του Παρατατικού (χθες συνέχεια).

2ο φύλλο εργασίας

Καλούμε στο σχολείο έναν κύριο που παλιά ήταν 'καλαθάς' και τα παιδιά του παίρνουν συνέντευξη.

Κάθε παιδί έχει ετοιμάσει, στο '4ο φύλλο' εργασίας που τους έχει δοθεί σαν άσκηση στο σπίτι του, τις ερωτήσεις που θέλει να του κάνει, ώστε να πάρει τις απαραίτητες πληροφορίες για τη δουλειά του. Δίνουμε έμφαση στο χρόνο των ρημάτων (παρελθόν – μέλλον) που θα χρησιμοποιήσουν.

Χωριζόμαστε σε τρεις ομάδες. Η πρώτη ομάδα αναλαμβάνει να του κάνει ερωτήσεις. Η δεύτερη να χειρίζεται την ψηφιακή φωτογραφική μηχανή και η τρίτη να επεξεργαστεί τα όσα θα μας πει ο καλαθάς, ώστε να πάρουμε απαντήσεις στα ερωτήματά μας.

Ενδεικτικές ερωτήσεις:

- Πώς σας λένε;

- Τι δουλειά κάνατε;

- Δηλαδή τι ακριβώς κάνατε;

- Γιατί διαλέξατε αυτό το επάγγελμα;

- Κάνατε πολλά χρόνια αυτή τη δουλειά;

- Ποιες δυσκολίες έχει το επάγγελμά σας;

- Θα θέλατε να ακολουθήσουν τα παιδιά σας αυτή τη δουλειά;

καλαθάς

4ο φύλλο

Χωρίζουμε τα παιδιά σε τέσσερις ομάδες και μοιράζουμε σε καθεμιά ομάδα ένα σετ φωτογραφιών που απεικονίζουν επαγγελματίες του παλιού καιρού.

Τους εξηγούμε ότι καθώς διαβάζουμε κάποιο αίνιγμα, φράση ή κείμενο που αφορά ένα παλιό επάγγελμα, η ομάδα πρέπει να βρίσκει την αντίστοιχη φωτογραφία, αν υπάρχει στο σετ φωτογραφιών που της έχει δοθεί, και να την σηκώνει ψηλά.

Νικήτρια είναι εκείνη η ομάδα που βρει τους περισσότερους παλιούς επαγγελματίες.

Διαβάζω μεγαλόφωνα το πρώτο αίνιγμα:

Στο καμίνι ετοιμάζει

κάρβουνα μαυριδερά

για  δουλειές τα χρησιμοποιούνε

κι όλοι πάντα τον ζητούνε.

Ποιος είναι;

Η ομάδα εκείνη που έχει την εικόνα του καρβουνιάρη πρέπει να την βρει και να της σηκώσει ψηλά.

Το παιχνίδι ανακάλυψης συνεχίζετε κατά αυτόν τον τρόπο.

Ενδεικτικά αινίγματα ή στιχάκια ακολουθούν παρακάτω:

Πράγματα παλιά αγοράζω

το πατάρι σας το αδειάζω,

τα φροντίζω, τα στολίζω

και στον κόσμο τα χαρίζω.

Ποιος είναι;

Χαμηλά το κασκετάκι,

στη γωνιά με κασελάκι,

τα παπούτσια να γυαλίζει,

και τη φαμίλια να ταΐζει.

Ποιος είναι;

Τα παπούτσια μπάλωνε,

η μαμά σα μάλωνε,

που τρυπήσανε παιδάκι

κι ήταν ένα βασανάκι.

Ποιος είναι;

Πόρτα πόρτα οι ειδήσεις,

θες να τον καλημερίσεις;

Με τα νέα στη μασχάλη

κέρδιζε τη βιοπάλη.

Ποιος είναι;

Στα τρίποδα η μηχανή

Με κουκούλα αδιαφανή.

<<Χαμογέλασε, παιδάκι,

και θα βγει ένα πουλάκι.>>

Ποιος είναι;

Την άμαξα την οδηγώ,

τον Ντορή μου αγαπώ

τον στολίζω τον ποτίζω

και την πόλη όλη γυρίζω.

Ποιος είναι;

Επερνούσε η ρομβία το βραδάκι,

χάντρες πούλιες και μεράκι.

Θε μου, χρώμα και μαγεία

Στο στενό και στην πλατεία!

Τώρα λίγες…Τι τα θες,

δεν ακούγονται σαν χθες!

Ποιος είναι;

Φέρναν την αρκούδα βόλτα

με το ντέφι όλο κόλπα.

<<Πώς χορεύουν τα κορίτσια>>;

<<Πώς κρατάνε την αγκλίτσα;>

Τσίρκο μόνο μ΄ένα φράγκο

στης γωνιάς, εκεί, τον πάγκο.

Ποιος είναι;

Οι καρέκλες, ψάθα όλες,

Ήταν λίγο… κουτσομπόλες

Τρύπες κάναν στη σειρά.

πάρτην κάτω την κυρά.

<<Κυρ Αντώνη, πλέξε την ψάθα,

φαγητό έχει η γαβάθα.>>

Ποιος είναι;

Ήρθε από μέρη άλλα,

είχε μέσα στην μπουκάλα

ποτό που ΄βγαινε από ρίζα

Το΄ριχνε σε ποτηράκια

να ζεστάνει τα λαιμάκια

των μεγάλων που κρυώναν,

πίνανε και καμαρώναν.

Ποιος είναι;

Έχουμε φτιάξει ένα τρίπτυχο με τη φωτογραφία του κάθε παιδιού, στο οποίο αυτά καλούνται να συμπληρώσουν στο '5o φύλλο' εργασίας το τι γνωρίζουν να κάνουν καλά, τι δεν τους αρέσει να κάνουν και οδηγούνται έτσι στην καταγραφή του επαγγέλματος που θα τους άρεσε να κάνουν όταν μεγαλώσουν, δικαιολογούν την άποψή τους και συμπληρώνουν εννοιολογικό χάρτη με τις λέξεις που γνωρίζουν ότι σχετίζονται (π.χ. εργαλεία δουλειάς σας) με το επάγγελμα αυτό.

5o φύλλο

Πραγματοποιούμε επίσκεψη στο 'Λαογραφικό Μουσείο Λαμίας', όπου ομάδες 2-3 μαθητών αναλαμβάνουν να συλλέξουν πληροφορίες και να φωτογραφήσουν ό,τι σχετίζεται με το παλιό επάγγελμα που κάθε ομάδα έχει αναλάβει (εργαλεία, σκεύη, φορεσιές κλπ).

Τα παιδιά παρατηρούν από κοντά αντικείμενα λαογραφικού - ιστορικού περιεχομένου. Βλέπουμε επίσης εργαλεία που είχαν οι παλιοί επαγγελματίες και αντικείμενα που χρησιμοποιούσαν.

Συζητάμε για το ποια από αυτά υπάρχουν και στις μέρες μας και τραβάμε φωτογραφίες με ψηφιακή φωτογραφική μηχανή.

Λαογραφικό Μουσείο Λαμίας

Αρχικά αφού χωρίσουμε τα παιδιά σε ανομοιογενείς ομάδες των 4-5 ατόμων, τους δείχνουμε πίνακες ζωγραφικής γνωστών καλλιτεχνών που έχουμε εκτυπώσει και πλαστικοποιήσει και  ζητάμε από την κάθε ομάδα να βρει το επάγγελμα που απεικονίζεται και να βάλει τον δικό της τίτλο στου πίνακες αυτούς. Κάθε ομάδα  συμπληρώνει, στο '3ο φύλλο' εργασίας που έχει μπροστά της, τον τίτλο του πίνακα. Επιβραβεύεται ο ευρηματικότερος τίτλος.

3ο φύλλο

Τοποθετούμε μέσα σε ένα κομμάτι ύφασμα διάφορα μικρά εργαλεία από παλιούς τεχνίτες (καλαπόδι, σέσουλα) που τα έχουμε τυλίξει μέχρι να καλυφθούν εντελώς.

Χωρίζουμε τα παιδιά σε τρεις ομάδες και δίνουμε στην καθεμιά ομάδα ένα κουβάρι, ζητώντας να το ξετυλίξει προσεκτικά.

Όταν αποκαλυφθεί κάθε αντικείμενο θέτουμε ερωτήσεις που τα αφορούν.

Ενδεικτικές ερωτήσεις:

- Ποιο ήταν αυτοί που τα χρησιμοποιούσαν;

- Πώς τα χρησιμοποιούσαν;

- Σας θυμίζουν εσάς κάτι;

Ακολουθεί αναπαράσταση του τρόπου που χρησιμοποιούνταν το καθένα από αυτά τα εργαλεία.

Σαν αξιολόγηση θα δοθεί το '6ο φύλλο' εργασίας όπου οι μαθητές καλούνται στην πρώτη δραστηριότητα να φτιάξουν και να συμπληρώσουν την ακροστιχίδα των παραδοσιακών επαγγελμάτων.

Στη δεύτερη δραστηριότητα θα πρέπει να συμπληρώσουν το σταυρόλεξο των παλιών επαγγελμάτων.

Στην τρίτη δραστηριότητα αρχικά θα αφηγηθώ στα παιδιά ένα παραμύθι των αδελφών Γκριμ με τίτλο: <<Τα μικρά ξωτικά και ο φτωχός παπουτσής>> και στη συνέχεια θα τους ζητήσω να αλλάξουν το τέλος του παραμυθιού.

6ο φύλλο

Στην ώρα της Αισθητικής Αγωγής τα παιδιά φτιάχνουν μια αφίσα.

Στην ώρα της Μουσικής ακούμε με τα παιδιά, από το You tube, τραγούδια που έχουν σχέση με τα παλιά επαγγέλματα (π.χ. ο μαναβάκος, η μοδιστρούλα, ο μπάρμπα Γιάννης ο κανατάς), βρίσκουμε το επάγγελμα και τραγουδούμε σε ομάδες με τη συνοδεία κρουστών οργάνων.