Στην αυλή του σχολείου μας τα τελευταία δύο χρόνια υπάρχει ειδικά διαμορφωμένος χώρος, όπου έχουν φυτευτεί αρκετά από τα αρωματικά φυτά και βότανα τα οποία θα μελετήσουμε. Κάνουμε λοιπόν μια βόλτα στον κήπο του σχολείου μας, όπου τα περισσότερα παιδιά αναγνωρίζουν χρησιμοποιώντας τις αισθήσεις τους (όραση, αφή, όσφρηση) τη ρίγανη, το δυόσμο, το βασιλικό, το δεντρολίβανο, το θυμάρι, το χαμομήλι, τη λεβάντα.

Σκοπός

Τα παιδιά να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν, χρησιμοποιώντας τις αισθήσεις τους (και κυρίως την όσφρηση) τα αρωματικά φυτά και βότανα (δυόσμο, βασιλικό, ρίγανη, λεβάντα, δεντρολίβανο, θυμάρι, χαμομήλι, δάφνη), τα οποία γεμίζουν τη ζωή μας αρώματα, υγεία και ομορφιά και αξίζουν την προσοχή τους. Βρίσκονται στο άμεσο περιβάλλον μας (αυλή του σχολείου, αυλές των σπιτιών τους) και η γνωριμία και η μελέτη τους αποτελεί μέρος της μελέτης της χλωρίδας του τόπου μας, την κατανόηση των οικοσυστημάτων, της σημασίας των φυτών αλλά και ζητημάτων προστασίας του περιβάλλοντος.

Εκπαιδευτικό Υλικό

Πραγματικές εικόνες που αντικρίζουν κάθε μέρα στην αυλή του σχολείου αλλά και των σπιτιών τους (φυλλαράκια και κοτσανάκια αρωματικών φυτών και βοτάνων, φωτογραφική μηχανή).

Δραστηριότητα 1: Ανάγνωση του μύθου «Δάφνη του Απόλλωνα».

Δραστηριότητα 2: Ανάγνωση του μύθου «Ο Κρόκος και ο Ερμής».

Δραστηριότητα 3: Διαβάζουμε τους μύθους και ανάμεσα από τα αρωματικά φυτά και βότανα που υπάρχουν στην τάξη μας και τις εικόνες - φωτογραφίες που παρουσιάζονται στον βιντεοπροβολέα, ζητάμε να αναγνωρίσουν τα φυτά των μύθων, αλλά και τα υπόλοιπα φυτά τα οποία προβάλλονται. Καλούμε τους μαθητές να διατυπώσουν τις απόψεις τους για το χρώμα, το σχήμα και τις ιδιότητές τους (ότι γνωρίζουν και ότι έχουν ακούσει από τους γονείς και παππούδες τους).

Δραστηριότητα 4: Χωρίζονται σε ομάδες και δίνουμε σε κάθε ομάδα τυπωμένες τις φωτογραφίες που παρουσιάζονται στον βιντεοπροβολέα μαζί με τα πραγματικά αρωματικά φυτά και βότανα και ζητάμε ξανά να τα αναγνωρίσουν και να τα αντιστοιχίσουν (ταυτόχρονα δίνουμε σημασία στην όσφρηση).

Σκοπός

Οι μαθητές να παρατηρήσουν τις εικόνες και τα πραγματικά αρωματικά φυτά και βότανα και να τα συνδέσουν με προσωπικά τους βιώματα. Να δοθεί έμφαση στην ανάκληση εικόνων και αρωμάτων που συνθέτουν τις αναμνήσεις και τις εμπειρίες τους.

Πάνω σε αυτό να βασιστούμε, ώστε να παρουσιάσουμε καινούριες εικόνες αρωματικών φυτών και βοτάνων που δε γνωρίζουν, όπως και την ονομασία τους, αλλά και τις ιδιότητές όλων, παλαιών και καινούριων, τα οποία θα μελετήσουμε.

Εκπαιδευτικό Υλικό

Αρωματικά φυτά και βότανα, τυπωμένες φωτογραφίες, βιντεοπροβολέας, ηλεκτρονικός υπολογιστής.

Δραστηριότητα 1: Δίνουμε αρχικές πληροφορίες για το τι είναι τα βότανα και τα αρωματικά φυτά, αποσκοπώντας να καταλήξουμε στο συμπέρασμα πως όλα τα χρήσιμα φυτά είναι βότανα. Είναι τα φυτά των οποίων τα φύλλα ή οι μίσχοι χρησιμεύουν ως τροφή ή θεραπεία και έχουν έντονο άρωμα. Η συλλογή των βοτάνων στα αρχαία χρόνια, απαιτούσε μυστικότητα και προσοχή για να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητά τους. Ακόμη κι ο πρωτόγονος άνθρωπος είχε ανακαλύψει ότι πολλά φυτά και βότανα βοηθούσαν τους ανθρώπους να ξεπεράσουν δύσκολες αρρώστιες. Οι γιατροί της αρχαιότητας αναφέρουν πολύ συχνά τους τρόπους χρήσης των φυτών. Αν οι άνθρωποι ζούσαν σωστά και τρέφονταν σωστά, τότε δεν θα υπήρχε η ιατρική, επειδή δεν θα υπήρχαν αρρώστιες, έλεγε ο Ιπποκράτης. Η χρησιμοποίηση των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών συνεχίστηκε από την αρχαιότητα για να φθάσουμε στην εποχή μας, που η επιστήμη προσπαθεί να χρησιμοποιήσει τα φυτά αυτά στην παρασκευή φαρμάκων, καλλυντικών και τροφίμων από το φαρμακείο της φύσης. Το οικοσύστημα με ένα σοφό τρόπο έχει φροντίσει να εφοδιάσει το φυτικό κόσμο με όλα τα απαραίτητα στοιχεία που έχει ανάγκη ο άνθρωπος για τη ζωή του. Η σύγχρονη διαιτολογία θεωρεί τη μεσογειακή δίαιτα ως τρόπο ζωής που χαρίζει μακροζωία και καλή υγεία. Η σημερινή ιατρική έχει στρέψει το βλέμμα της στη Μεσόγειο και ειδικότερα στην Κρήτη και σε άλλες ελληνικές περιοχές επειδή διαπιστώθηκε, ότι οι άνθρωποι εκεί ζουν πολλά χρόνια και δεν αρρωσταίνουν γιατί βάζουν στη διατροφή τους τα αρωματικά φυτά και βότανα.

Δραστηριότητα 2: Παρακολουθούν και συζητάμε την 'Παρουσίαση 1', από την οποία παίρνουν πληροφορίες για την καλλιέργεια και τις ιδιότητες του κρόκου Κοζάνης, μια και είναι το μοναδικό που δεν υπάρχει στον τόπο μας και κρίνουμε απαραίτητο να παρουσιαστεί, λόγω των ξεχωριστών ιδιοτήτων του για τον ανθρώπινο οργανισμό.

Δραστηριότητα 3: Εντοπίζουμε στο χάρτη την Κοζάνη, καθώς με το google earth.

Δραστηριότητα 4: Ξαναπαρουσιάζουμε τα αρωματικά φυτά και βότανα. Τα παιδιά τα επεξεργάζονται για λίγο  (τα μυρίζουν, τα αγγίζουν, παρατηρούν το χρώμα και το σχήμα των φύλλων τους). Στη συνέχεια τα κρύβουμε σε ένα κουτί. Χωρίζονται σε ομάδες. Κάθε ομάδα επιλέγει δύο παιδιά κάθε φορά. Στο ένα παιδί  δένουμε τα μάτια, του δίνουμε ένα αρωματικό φυτό- βότανο να μυρίσει, να το ακουμπήσει, να το ψηλαφίσει και να το αναγνωρίσει χωρίς να το δει. Το άλλο παιδί σχηματίζει το όνομά του στο μαγνητικό πίνακα. Κερδίζει η ομάδα που έχει αναγνωρίσει τα περισσότερα φυτά.

Δραστηριότητα 5: Γράφουμε στο λευκοπίνακα και παράλληλα μοιράζουμε στα παιδιά φωτοτυπημένες τις φράσεις, μαντινάδες παροιμίες και αινίγματα που σχετίζονται με τα αρωματικά φυτά και βότανα, τις οποίες διαβάζουμε και ερμηνεύουμε καθώς επίσης μαντεύουμε τα αινίγματα.

Για χάρη του βασιλικού ποτίζεται και η γλάστρα.

Βασιλικός και αν μαραθεί τη μυρωδιά την έχει.

Σε πήρα τριαντάφυλλο και εσύ βγήκες τσουκνίδα.

Κολοκύθια με ρίγανη.

Χώνεται σαν μαϊντανός.

Αν και θρόνος μου ταιριάζει στο παράθυρο με βάζουν. Τι είναι;

Έχω το χρώμα της ελπίδας, πλέκω στεφάνια της πατρίδας. Μα ξεπεσμός, σωστή ζαλάδα, όταν με βάζουν στη φασολάδα. Τι είναι;

Σε κήπο δε φυτεύεται, σε περιβόλι όχι. Κι ο βασιλιάς το γεύεται κι όλος ο κόσμος το΄χει. Τι είναι;

Χαλάλι σου βασιλικέ

όσο νερό κι αν πίνεις

γιατί το κάμεις άρωμα

και πίσω μου το δίνεις.

Σκοπός

Να αναγνωρίζουν τα αρωματικά φυτά και βότανα που θα μελετήσουμε και υπάρχουν στο άμεσο περιβάλλον. Να μπορούν να τα περιγράφουν (χρώμα, σχήμα) και να τα ονομάσουν, βασισμένοι στις νοητικές αναπαραστάσεις τους.

Εκπαιδευτικό Υλικό

Αρωματικά φυτά και βότανα, φωτογραφίες, ηλεκτρονικός υπολογιστής, λευκοπίνακας και μαγνητικός πίνακας, φωτοτυπίες με φράσεις, παροιμίες και αινίγματα.

 

Δραστηριότητα 1: Παρακολουθούμε και συζητάμε τις παρουσιάσεις (power point), όπου περιγράφονται τα αρωματικά φυτά και βότανα και οι ιδιότητές τους. Παράλληλα με τις παρουσιάσεις δείχνουμε και τα φυτά που έχουμε στην τάξη μας και επεξεργαζόμαστε τα μέρη από τα οποία αποτελούνται.

'Παρουσίαση 2' – Βασιλικός

'Παρουσίαση 3' -  Ρίγανη

'Παρουσίαση 4' - Δυόσμος

'Παρουσίαση 5' - Δεντρολίβανο

'Παρουσίαση 6' – Θυμάρι – Λεβάντα – Δάφνη – Χαμομήλι – Τσάι του βουνού

Δραστηριότητα 2: Συζητάμε για αρωματικά φυτά για τα οποία δεν έχουν δοθεί εικόνες και πληροφορίες (άνηθο, μαϊντανό, μαντζουράνα). Τα παιδιά χωρίζονται σε ομάδες και αναζητούν στο διαδίκτυο εικόνες καθώς και πληροφορίες, με την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών, τις οποίες παρουσιάζουν στις άλλες ομάδες.

Σκοπός

Να είναι σε θέση να διατυπώνουν πληροφορίες και ιδιότητες των αρωματικών φυτών και βοτάνων που έχουμε μελετήσει, αλλά και άλλων που χρησιμοποιούν σχεδόν καθημερινά οι μητέρες στο φαγητό τους.

Εκπαιδευτικό Υλικό

Αρωματικά φυτά και βότανα, ηλεκτρονικός υπολογιστής

Δραστηριότητα 1: «Τα γιατροσόφια της γιαγιάς»  Παίρνουν συνέντευξη από γιαγιά (που έχουμε προσκαλέσει στην τάξη) σχετικά με τα γιατροσόφια που χρησιμοποιούσαν βασισμένα στα αρωματικά φυτά και βότανα. Οι εκπαιδευτικοί σημειώνουν τις συνταγές, όπου θα παρασκευάσουν τα παιδιά στη συνέχεια.

Δραστηριότητα 2: «Έργο τέχνης από τη φύση» Κόβουμε χαρτονάκια κανσόν και τα παιδιά αναζητούν και κολλούν πάνω τους μικρά κομματάκια από ξερά και φρέσκα αρωματικά φυτά και βότανα, γράφοντας και την ονομασία του καθενός. Μαζεύουμε όλα τα χαρτονάκια και φτιάχνουμε κολλάζ.

Σκοπός

Να γνωρίζουν και να ζητούν από τις μαμάδες τους να καταναλώνουν τέτοιου είδους αφεψήματα που κάνουν καλό στον οργανισμό και τα βοηθούν να «μην αρωσταίνουν», όπως τους είπε και η γιαγιά.

Εκπαιδευτικό Υλικό

Συνέντευξη, κανσόν, κόλλα, αρωματικά φυτά και βότανα, μαρκαδόροι

Δραστηριότητα 1: Εικονογραφημένο λεξικό των αρωματικών φυτών και βατάνων. Χωρίζονται σε ομάδες, μοιράζονται τα γράμματα της αλφαβήτας και  αναζητούν αρωματικά φυτά και βότανα (που μελετήσαμε ή και άλλα που αναφέραμε) από κάθε γράμμα του αλφάβητου και φτιάχνουν λεξικό, σε φύλλα Α4, στο οποίο αναφέρουν το αρωματικό φυτό- βότανο, τις ιδιότητές του και όποια άλλη πληροφορία θεωρούν σημαντική, είτε ψάχνοντας στη βικιπέδια, είτε στις Παρουσιάσεις που προηγήθηκαν. Δίπλα σε κάθε φυτό κολλούν τη φωτογραφία του ή τα φυλλαράκια του ή ζωγραφίζουν.

Σκοπός

Να είναι σε θέση να αντιστοιχίζουν ονομασία, εικόνα και ιδιότητες των φυτών που μελετήσαμε.

Εκπαιδευτικό Υλικό

Χαρτί Α4, ηλεκτρονικός υπολογιστής, αρωματικά φυτά και βότανα, διακορευτής, κορδέλες για να ενώσουμε τα χαρτιά του λεξικού.

Φτιάχνουμε τις συνταγές από τα «Γιατροσόφια της γιαγιάς»

Δραστηριότητα 1: Φτιάχνουμε αρωματικά αφεψήματα Αρωματικό τσάι του βουνού με βότανα.

Υλικά: Τσάι, Χαμομήλι, Φασκόμηλο, Δυόσμο.

Εκτέλεση: Βράζουμε λίγη ποσότητα από τα υλικά μας και βάζουμε μια κουταλίτσα θυμαρίσιο μέλι.

Δραστηριότητα 2: Φτιάχνουμε αρωματικό λάδι

Συνταγή:

1. Πλένετε 3 κλαδάκια δεντρολίβανο ή θυμάρι και τα σκουπίζετε καλά.
2. Βάζετε το δεντρολίβανο ή το θυμάρι σε ένα γυάλινο μπουκάλι.
3. Με ένα χωνί γεμίζετε το μπουκάλι με λάδι.
4. Κλείνετε το μπουκάλι και το φυλάτε σε δροσερό μέρος για 3 εβδομάδες.
5. Ανακινείτε το μπουκάλι 2 φορές την ημέρα.

Σκοπός

Να είναι σε θέση να εφαρμόζουν όλα όσα άκουσαν και μελέτησαν μια και τα αρωματικά φυτά και βότανα αποτελούν μέρος της καθημερινότητάς μας, στο φαγητό, στον κήπο, στη βεράντα, στον περίπατο και η χρήση τους προστατεύει την υγεία μας.

Εκπαιδευτικό Υλικό

Γυάλινο μπουκάλι, καμινέτο, χωνί, κουτάλι, δεντρολίβανο, τσάι, χαμομήλι, φασκόμηλο, δυόσμο, μέλι.

Δραστηριότητα: Συλλέγουν μόνοι τους και ομαδοποιούν οι μαθητές σωστά τα αρωματικά φυτά και βότανα, χωρίς να τραυματίσουν το φυτό

Σκοπός

Να κατανοήσουν το πώς συλλέγουμε τα θαυμάσια αυτά φυτά και βότανα και να μαζεύουν μόνο όσα χρειάζονται, ομαδοποιώντας τα. Να συνειδητοποιήσουν πως ποτέ δεν τα ξεριζώνουμε μια και κάτι τέτοιο είναι ό, τι χειρότερο μπορούμε να κάνουμε τόσο σε αυτά, όσο και σε εμάς τους ίδιους, ιδιαίτερα στα αυτοφυή τα οποία δεν είναι εύκολο να αντικατασταθούν.

Εκπαιδευτικό Υλικό

Σχολικός κήπος, αυλές στη γειτονιά του σχολείου.

Συμβουλές διδασκαλίας

Προτείνεται η διδασκαλία να πραγματοποιηθεί σε ανομοιογενείς ομάδες των τεσσάρων μαθητών ώστε, βοηθώντας ο ένας τον άλλον και αλληλεπιδρώντας μεταξύ τους, να οικοδομήσουν γνώση. Συνεπώς, η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία ενδείκνυται ως τρόπος διδακτικής προσέγγισης του συγκεκριμένου μαθήματος. Εστιάζουμε στη διαδικασία σκέψης των παιδιών και στις προϋπάρχουσες γνώσεις τους, αναγνωρίζοντας τον κρίσιμο ρόλο που διαδραματίζει η αυθόρμητη, ενεργητική ενασχόληση των παιδιών με τις προτεινόμενες μαθησιακές δραστηριότητες. Απώτερος σκοπός μας είναι το παιδί να μάθει δρώντας και αλληλεπιδρώντας.